Vàng da sơ sinh

Vàng da sơ sinh là gì?

Vàng da ở trẻ sơ sinh là tình trạng da và mắt của trẻ sơ sinh đổi sang màu vàng. Bệnh thường gặp trong hai tuần đầu đời, xảy ra ở cả trẻ sinh đủ tháng và trẻ sinh non. Người ta ước tính 6/10 trẻ sinh đủ tháng và 8/10 trẻ sinh non trước tuần thứ 37 của thai kỳ bị vàng da.

Nguyên nhân vàng da sơ sinh

Vàng da sinh lý

Vàng da sinh lý là loại vàng da phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, thường xuất hiện trong 2-3 ngày đầu sau sinh và tự khỏi sau 1-2 tuần. Vàng da sinh lý xảy ra do nồng độ bilirubin trong máu của trẻ quá cao.

Hồng cầu là các tế bào máu chịu trách nhiệm vận chuyển oxy từ phổi đến các mô và cơ quan khác trong cơ thể. Khi hồng cầu già cỗi hoặc bị tổn thương, chúng sẽ được phá hủy, và một trong những sản phẩm của quá trình này chính là bilirubin (chất có màu vàng).

Thông thường, bilirubin được xử lý bởi gan và thải ra khỏi cơ thể qua phân. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh, gan chưa phát triển hoàn thiện nên không thể xử lý bilirubin một cách hiệu quả, dẫn tới tình trạng vàng da.

Vàng da bệnh lý

Vàng da bệnh lý xuất hiện sớm hơn vàng da sinh lý, trong vòng 24 giờ sau sinh và nồng độ bilirubin trong huyết thanh của em bé tiếp tục tăng theo thời gian, kéo dài hơn 2-3 tuần sau sinh.

Nguyên nhân vàng da bệnh lý có thể đến từ việc nhiễm trùng (virus herpes, giang mai, toxoplasmosis, nhiễm trùng đường tiết niệu,...), tắc nghẽn dòng mật (teo đường mật, u nang ống mật chủ, sỏi mật,...), di truyền (thiếu hụt alpha-1 anti-trypsin, galactosemia, fructose huyết,...), tan máu và nhiều nguyên nhân khác.

Biểu hiện bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh

Biểu hiện chính của bệnh vàng da sơ sinh là da và lòng trắng mắt của trẻ chuyển sang màu vàng. Trong một số trường hợp, vàng da có thể lan xuống cánh tay, bụng, chân và bàn chân của trẻ.

Ngoài ra, trẻ bị vàng da có thể kèm theo các triệu chứng khác như:

• Ăn không ngon miệng
• Nôn trớ
• Đi ngoài phân màu đất sét
• Nước tiểu màu vàng đậm
• Mệt mỏi, quấy khóc

Biến chứng vàng da sơ sinh

Trẻ sơ sinh bị tăng Bilirubin nặng có thể làm tăng nguy tổn thương não, vì bilirubin liên kết với hồi hải mã, tiểu não, các khối cầu nhạt và các thể hạt nhân dưới đồi, gây nhiễm độc thần kinh.

Mặt khác, trong trường hợp trẻ bị ứ mật thì sẽ có nguy cơ bị suy gan, xơ gan và thậm chí là ung thư biểu mô tế bào gan trong một số trường hợp. Ứ mật kéo dài cũng có thể dẫn đến chậm phát triển và thiếu hụt vitamin tan trong chất béo.

Chẩn đoán vàng da sơ sinh

Để chẩn đoán vàng da sơ sinh, bác sĩ sẽ dựa vào các yếu tố sau:

• Khám sức khỏe tổng quát của trẻ.
• Hỏi tiền sử bệnh của trẻ và gia đình.
• Xét nghiệm máu để đo nồng độ bilirubin.
• Xét nghiệm nước tiểu để loại trừ khả năng nhiễm trùng.
• Siêu âm ổ bụng để kiểm tra tình trạng gan và đường mật.

Điều trị vàng da sơ sinh

Trong hầu hết các trường hợp, vàng da sơ sinh không cần điều trị và sẽ tự khỏi sau vài tuần. Tuy nhiên, nếu trẻ bị vàng da nặng hoặc có các triệu chứng bất thường khác, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị sau:

• Liệu pháp ánh sáng: Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất để loại bỏ bilirubin dư thừa. Trong quá trình trị liệu bằng ánh sáng, em bé của bạn sẽ được cởi quần áo và đặt dưới ánh đèn xanh đặc biệt. Họ sẽ chỉ mặc tã và khẩu trang để bảo vệ mắt. Đèn sẽ không gây hại cho em bé của bạn
• Truyền máu: Trong một số trường hợp vàng da nặng, trẻ có thể cần truyền máu để loại bỏ bilirubin khỏi máu.

Phòng ngừa vàng da sơ sinh

Mặc dù không có cách nào để phòng ngừa vàng da, nhưng có thể làm giảm nguy cơ vàng da nặng bằng cách cho bé ăn thường xuyên. Việc cho ăn thường xuyên sẽ kích thích nhu động ruột thường xuyên, giúp bé loại bỏ bilirubin.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.

>> Xem thêm: Bổ sung vitamin D cho trẻ sơ sinh: Lời khuyên tắm nắng có còn đúng?