Tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ (Gestational Diabetes Mellitus - GDM) hay đái tháo đường thai kỳ là tình trạng mà lượng đường trong máu của phụ nữ mang thai cao hơn mức bình thường. Điều này thường xảy ra trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba. 

Sự khác biệt giữa tiểu đường thai kỳ và tiểu đường tuýp 1, tuýp 2: 

Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ

Nguyên nhân chính

Thay đổi hormon trong thai kỳ

Trong quá trình mang thai, cơ thể phụ nữ trải qua nhiều thay đổi hormon để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Một số hormon như hormone lactogen, cortisol và estrogen có thể làm tăng kháng insulin. Kháng insulin là trạng thái khi cơ thể không phản ứng đúng cách với insulin, dẫn đến việc đường trong máu không được chuyển hóa thành năng lượng hiệu quả. Khi cơ thể không sản xuất đủ insulin để vượt qua kháng insulin này, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, gây ra tiểu đường thai kỳ.

Khả năng cơ thể mẹ không sản xuất đủ insulin

Insulin là hormone do tuyến tụy sản xuất, giúp điều chỉnh lượng đường trong máu. Trong thai kỳ, nhu cầu insulin tăng lên do sự gia tăng của các hormon khác làm tăng mức đường huyết. Nếu tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin để đáp ứng nhu cầu này, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, dẫn đến tiểu đường thai kỳ.

Yếu tố nguy cơ

• Tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường
• Thừa cân hoặc béo phì trước khi mang thai
• Đã từng sinh con có cân nặng từ 4 kg trở lên
• Mang thai ở độ tuổi trên 35 tuổi
• Tiền sử bị tiểu đường thai kỳ ở các thai kỳ trước
• Hội chứng buồng trứng đa nang
• Rối loạn dung nạp glucose
• Không hoạt động thể chất.

Triệu chứng tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ thường đi kèm với các triệu chứng rõ ràng. Một trong những dấu hiệu phổ biến nhất là cảm giác đói liên tục. Do lượng đường trong máu cao không được chuyển hóa thành năng lượng, cơ thể thường xuyên cảm thấy thiếu hụt năng lượng, dẫn đến cảm giác đói. Ngoài ra, lượng đường trong máu cao cũng gây ra tình trạng khát nước nhiều. Cơ thể cố gắng loại bỏ đường dư thừa qua nước tiểu, dẫn đến việc tiểu nhiều hơn bình thường.

Các triệu chứng khác của tiểu đường thai kỳ bao gồm cảm giác mệt mỏi và nhìn mờ. Mệt mỏi xảy ra do cơ thể không thể sử dụng đường trong máu hiệu quả để tạo năng lượng. Nhìn mờ là do sự thay đổi trong lượng đường trong máu, ảnh hưởng đến khả năng tập trung của mắt.

Biến chứng tiểu đường thai kỳ

Ảnh hưởng đến thai nhi

Thai nhi của phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao hơn sinh ra có cân nặng lớn (macrosomia). Trẻ sơ sinh lớn có thể gây khó khăn trong quá trình sinh nở, có thể cần đến sự can thiệp y tế như sinh mổ.

Sau khi sinh, thai nhi của phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ có thể phải đối mặt với nguy cơ hạ đường huyết. Điều này có thể xảy ra do mức đường huyết của mẹ giảm nhanh sau khi sinh, ảnh hưởng đến mức đường huyết của thai nhi.

Nguy cơ phát triển tiểu đường tuýp 2 sau khi sinh

Phụ nữ đã từng mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao hơn phát triển tiểu đường tuýp 2 sau khi sinh. Tiểu đường tuýp 2 là một loại tiểu đường mà cơ thể không sản xuất hoặc sử dụng insulin hiệu quả. Việc giữ mức đường huyết ổn định trong thai kỳ và sau sinh là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ này.

Các biến chứng sức khỏe khác

Ngoài nguy cơ tiểu đường tuýp 2, phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ cũng có nguy cơ cao hơn mắc các biến chứng sức khỏe khác như bệnh tim mạch, tăng huyết áp và các vấn đề về thận. Điều này là do sự tác động lâu dài của mức đường huyết không ổn định lên cơ thể.

Chẩn đoán tiểu đường thai kỳ

Test glucose đường huyết

Test glucose đường huyết là phương pháp chẩn đoán phổ biến nhất để phát hiện tiểu đường thai kỳ. Quá trình này thường bao gồm việc kiểm tra lượng đường trong máu khi đói và sau khi uống một lượng glucose nhất định. Nếu lượng đường trong máu sau khi uống glucose vượt quá ngưỡng cho phép, điều này có thể chỉ ra tiểu đường thai kỳ.

Test dung nạp glucose (OGTT)

Test dung nạp glucose đường miệng (OGTT) là phương pháp chẩn đoán tiêu chuẩn vàng để xác định tiểu đường thai kỳ. Quá trình này bao gồm việc uống một dung dịch chứa glucose và kiểm tra mức đường trong máu vào các thời điểm khác nhau sau đó (thường là sau 1 giờ và 2 giờ). Nếu bất kỳ mức đường trong máu nào vượt quá ngưỡng xác định, điều này có thể khẳng định chẩn đoán tiểu đường thai kỳ.

>> Xem thêm: Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ khi nào & hết bao nhiêu tiền?

Điều trị tiểu đường thai kỳ

Thay đổi chế độ ăn uống

Ăn nhiều bữa nhỏ, kiểm soát carbohydrate

Điều chỉnh chế độ ăn uống là một phần quan trọng trong điều trị tiểu đường thai kỳ. Thay vì ăn ba bữa lớn, bạn nên chia nhỏ thành nhiều bữa để giúp duy trì mức đường huyết ổn định. Kiểm soát lượng carbohydrate là rất quan trọng, vì carbohydrate có thể làm tăng mức đường huyết nhanh chóng. Hạn chế thực phẩm giàu carbohydrate đơn đường và chọn những loại carbohydrate phức hợp như ngũ cốc nguyên hạt, rau quả, và đậu.

Ăn nhiều rau, trái cây và protein

Tăng cường khẩu phần rau và trái cây giúp cung cấp chất xơ và các dưỡng chất thiết yếu, đồng thời giảm thiểu tác động của carbohydrate lên đường huyết. Ăn đủ lượng protein từ các nguồn như thịt gà, cá, đậu, và sữa chua cũng rất quan trọng để duy trì sự cân bằng đường huyết.

Tập luyện thể dục

Tập luyện thể dục đều đặn giúp cơ thể tăng cường sự nhạy cảm đối với insulin và giảm thiểu mức đường huyết. Điều này cũng có lợi cho sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ phát triển tiểu đường loại 2 sau này. Các hoạt động như đi bộ, bơi lội, và yoga được khuyến khích cho phụ nữ mang thai vì chúng không quá căng thẳng và an toàn cho thai nhi.

Đi bộ, bơi lội hoặc các bài tập yoga đơn giản, nhẹ nhàng là lựa chọn tốt cho phụ nữ mang thai. Đặc biệt, nên tránh các hoạt động có mạo hiểm hoặc quá mạnh mẽ có thể gây căng thẳng cho cơ thể và ảnh hưởng đến thai nhi.

Điều trị dùng thuốc

Trong một số trường hợp, điều chỉnh chế độ ăn uống và tập luyện không đủ để kiểm soát đường huyết. Bác sĩ có thể đưa ra quyết định sử dụng thuốc để điều trị tiểu đường thai kỳ. Đối với những trường hợp nghiêm trọng hơn, insulin có thể được sử dụng để giúp duy trì mức đường huyết trong khoảng an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Theo dõi đường huyết

Quản lý và theo dõi đường huyết là một phần quan trọng của việc điều trị tiểu đường thai kỳ. Bà bầu cần thực hiện các xét nghiệm định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ và ghi nhận kết quả để điều chỉnh chế độ ăn uống và liều lượng insulin (nếu có). Các thiết bị đo đường huyết cũng nên được sử dụng để tự theo dõi mức đường huyết hàng ngày tại nhà.

Phòng ngừa tiểu đường thai kỳ

Biện pháp phòng ngừa trước khi mang thai:

• Duy trì cân nặng hợp lý
• Ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên

Biện pháp phòng ngừa trong thai kỳ:

• Theo dõi đường huyết thường xuyên
• Thực hiện các khuyến cáo y tế từ bác sĩ về chế độ ăn uống, tập luyện

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.