Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp (RA) là một bệnh tự miễn mạn tính ảnh hưởng đến các khớp, gây đau, sưng và cứng. Điều này xảy ra do hệ thống miễn dịch nhầm lẫn các tế bào khỏe mạnh trong các khớp là vật lạ và tấn công chúng, dẫn đến viêm và tổn thương khớp.

Viêm khớp dạng thấp có tính đối xứng, nếu đầu gối hoặc bàn tay một bên mắc bệnh thì bàn tay hoặc đầu gối còn lại cũng sẽ bị ảnh hưởng. Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên nguy cơ phát triển bệnh tăng theo tuổi tác.

Nguyên nhân viêm khớp dạng thấp

Nguyên nhân chính xác của viêm khớp dạng thấp vẫn chưa được xác định rõ, nhưng các yếu tố di truyền, miễn dịch, hormone giới tính và di truyền được cho là có liên quan.

Di truyền

Viêm khớp dạng thấp có thể di truyền trong gia đình, tuy nhiên không phải tất cả những người mang gen gây bệnh đều phát triển bệnh. Một số gen liên quan bao gồm:

• Gen HLA-DR4 và HLA-DR1: Những gen này làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp lên 3 đến 5 lần.
• Các gen khác: Các gen khác như gen PTPN22, STAT4 và TRAF1/C5 cũng có liên quan đến viêm khớp dạng thấp.

Miễn dịch

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, có nghĩa là hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các mô và tế bào của chính mình. Các rối loạn chức năng của hệ thống miễn dịch góp phần vào viêm khớp dạng thấp bao gồm:

• Sản xuất tự kháng thể: Hệ thống miễn dịch của những người mắc viêm khớp dạng thấp tạo ra tự kháng thể, là các kháng thể tấn công các mô của chính cơ thể. Những tự kháng thể này có thể nhắm vào các thành phần của màng hoạt dịch và sụn khớp.
• Hoạt động tế bào T bất thường: Trong bệnh viêm khớp dạng thấp, các tế bào T hoạt động bất thường và tấn công các tế bào màng hoạt dịch.
• Sự mất cân bằng giữa tế bào điều hòa và tế bào gây viêm: Các tế bào điều hòa giúp kiểm soát hoạt động của hệ thống miễn dịch. Trong viêm khớp dạng thấp, sự cân bằng giữa các tế bào điều hòa và tế bào gây viêm bị mất, dẫn đến phản ứng viêm mạn tính.

Hormone giới tính

Nhiều nghiên cứu cho thấy phụ nữ có nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp cao hơn nam giới. Bệnh có thể cải thiện khi mang thai và bùng phát sau khi mang thai.

Môi trường 

Các yếu tố môi trường như hút thuốc lá, tiếp xúc với amiăng và nhiễm trùng có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp dạng thấp.

• Hút thuốc lá: Nghiên cứu cho thấy những người hút thuốc trong thời gian dài có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn. Đối với những người đang bị viêm khớp dạng thấp và tiếp tục hút thuốc, bệnh có thể nặng hơn.
• Phơi nhiễm môi trường: Tiếp xúc với hóa chất độc hại, amiăng hoặc silica có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh viêm khớp dạng thấp.
• Nhiễm trùng: Một số loại virus như Epstein-Barr, Parvovirus B19, Rubella hoặc vi khuẩn Mycoplasma, vi khuẩn đường ruột được nghiên cứu là có liên quan đến viêm khớp dạng thấp.

Ngoài ra, các yếu tố liên quan đến tuổi tác, béo phì cũng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh viêm khớp dạng thấp.

Triệu chứng viêm khớp dạng thấp

Các triệu chứng của viêm khớp dạng thấp khác nhau giữa mỗi cá nhân, một số người sẽ bắt đầu với tình trạng viêm nhẹ và trung bình, một số người khác lại có các triệu chứng tiến triển nhanh chóng. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau khớp: Đây là triệu chứng chính của viêm khớp dạng thấp. Đau thường đối xứng, có nghĩa là cả hai bên cơ thể đều bị ảnh hưởng. Đau có thể dữ dội, đau nhói hoặc âm ỉ.
• Sưng khớp: Tình trạng này thường ảnh hưởng đến các khớp nhỏ ở tay, bàn chân, cổ tay và mắt cá chân, nhưng cũng có thể xảy ra ở các khớp lớn hơn như đầu gối, hông và vai.
• Cứng khớp: Thường tồi tệ hơn vào buổi sáng và sau thời gian nghỉ ngơi. Nó có thể kéo dài lâu hơn 30 phút.
• Đỏ khớp: Các khớp bị ảnh hưởng có thể đỏ và ấm khi chạm vào.
• Mệt mỏi: Mệt mỏi, thiếu năng lượng, suy nhược là triệu chứng phổ biến của viêm khớp dạng thấp. Tình trạng này có thể dai dẳng và khiến người bệnh khó thực hiện các hoạt động thường ngày.
• Sốt nhẹ: Sốt nhẹ có thể xảy ra trong viêm khớp dạng thấp, đặc biệt là khi bệnh mới khởi phát.

Các giai đoạn của viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp có thể phát triển từ từ với những giai đoạn lâm sàng khác nhau. Mỗi người có thể trải qua các giai đoạn khác nhau theo thời gian và không phải tất cả mọi người đều trải qua tất cả các giai đoạn sau:

• Giai đoạn 1: Trước khi xuất hiện triệu chứng rõ ràng, có thể có dấu hiệu lâm sàng của viêm khớp dạng thấp trong xét nghiệm kháng thể trong máu hoặc qua việc việc chẩn đoán hình ảnh.
• Giai đoạn 2: Cơ thể sản xuất ra nhiều kháng thể gây tổn thương sụn, khó cử động khớp xảy ra thường xuyên hơn. Các khối u ở khuỷa tay hay các nốt thấp khớp cũng có thể phát triển. 
• Giai đoạn 3: Giai đoạn nghiêm trọng hơn khi bệnh phá hủy xương và sụn gây đau, sưng tấy nặng hơn, giảm khả năng vận động, mất sức mạnh cơ bắp. Những khớp bị biến dạng có thể đè lên dây thần kinh gây ra cảm giác tê, ngứa ngáy.
• Giai đoạn 4: Các khớp không còn hoạt động, biến dạng khớp, dính khớp.

Biến chứng của viêm khớp dạng thấp

Nguy cơ phát triển các biến chứng từ viêm khớp dạng thấp là rất cao nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả. Bệnh có thể dẫn đến các biến chứng như:

• Cơ xương: Chứng cứng khớp, loãng xương, gãy xương, viêm cơ
• Phổi: Viêm phổi, bệnh màng phổi, bệnh phổi kẽ
• Mắt: Viêm củng mạc hoặc hội chứng Sjögren
• Tim: Bệnh van, viêm màng ngoài tim, viêm cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp tim
• Thần kinh: Bệnh lý tủy cổ, viêm mạch máu, viêm màng não dạng thấp, các nốt dạng thấp nằm trong hệ thần kinh trung ương và bệnh não chất trắng đa ổ tiến triển.
• Nhiễm trùng: Một trong các nguyên nhân chính gây tử vong ở người bị viêm khớp dạng thấp.

Chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp có thể được chẩn đoán thông qua sự kết hợp của các triệu chứng lâm sàng, kiểm tra thể chất và các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán.

Lâm sàng

• Triệu chứng cơ năng: Đau, sưng khớp có tính đối xứng, đau liên tục, tăng về đêm và gần sáng, nghỉ ngơi không đỡ đau, thời gian cứng khớp kéo dài hơn 1 tiếng, mệt mỏi, suy nhược, thỉnh thoảng sốt nhẹ.
• Triệu chứng tại khớp: Sưng, đau, nóng khớp
• Triệu chứng ngoài khớp: Hạt thấp dưới da, tổn thương mắt, tổn thương phổi,...

Cận lâm sàng

• X-quang: X-quang có thể cho thấy sự tổn thương của khớp và xác định mức độ suy giảm của khớp.
• Siêu âm khớp: Siêu âm có thể hỗ trợ trong việc đánh giá sự viêm và tổn thương khớp.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm RF, xét nghiệm CCP antibody có thể hỗ trợ trong chẩn đoán.
• Điện cơ thể (EMG) và xét nghiệm lưu thông: Sử dụng để loại trừ các nguyên nhân khác của triệu chứng khớp.

Điều trị viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh mãn tính không có phương pháp chữa trị hoàn toàn, nhưng điều trị kịp thời và hiệu quả có thể kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Điều trị bệnh thường bao gồm các phương pháp sau:

Điều trị nội khoa

Viêm khớp dạng thấp có thể được điều trị bằng nhiều loại thuốc khác nhau, tùy thuộc vào mức độ và biểu hiện của bệnh.

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen, Naproxen có thể giúp giảm đau và sưng khớp. Với người bị viêm loét dạ dày hoặc có nguy cơ cao phải dùng NSAIDs kéo dài sẽ kèm thêm thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Corticosteroids: Prednisone, Methylprednisolone có thể được sử dụng để kiểm soát viêm và giảm đau khớp. Trong quá trình sử dụng Corticosteroids kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định thêm thuốc chống loãng xương.
• Thuốc chống thấp tác dụng chậm (DMARDS): Methotrexate, Hydroxychloroquine, Leflunomid, Cyclosporin A,... được sử dụng để kiểm soát viêm và ngăn chặn sự tổn thương khớp.
• Thuốc ức chế TNF-alpha: Infliximab, Etanercept, Adalimumab có thể được sử dụng cho các trường hợp không phản ứng với DMARDs để giảm viêm, giảm đau, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
• Thuốc ức chế Janus kinase (JAK): Abrocitinib, Filgotinib, Baricitinib, Upadacitinib và Tofacitinib là thuốc ức chế miễn dịch được dùng trong điều trị viêm khớp dạng thấp.

Điều trị ngoại khoa

• Điều trị nội soi rửa khớp trong trường hợp các khớp viêm, tràn dịch kéo dài, đặc biệt là khớp gối.
• Thay khớp khớp háng, khớp gối.
• Phẫu thuật chỉnh hình đối với các gân, cơ, khớp nhỏ ở bàn tay.

Phương pháp khác

• Tập các bài tập phục hồi chức năng, chống dính khớp.
• Châm cứu hoặc sử dụng một số bài thuốc nam.
• Chườm nóng hoặc lạnh để giảm đau, sưng khớp.
• Tập thể dục nhẹ nhàng giúp duy trì linh hoạt và sức mạnh của khớp.

>> Có thể bạn quan tâm: Review 10 sản phẩm bổ xương khớp tốt nhất

Phòng ngừa viêm khớp dạng thấp

Mặc dù nguyên nhân chính xác của Viêm khớp dạng thấp vẫn chưa rõ ràng, nhưng có một số biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

Thay đổi lối sống

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Giữ cân nặng ổn định và hạn chế cân nặng thừa có thể giảm áp lực lên các khớp.
• Vận động thể chất: Thực hiện đều đặn các bài tập tăng cường cơ bắp và linh hoạt.

Ăn uống lành mạnh

• Thực đơn cân đối: Ăn đủ chất dinh dưỡng, hạn chế thực phẩm có chứa chất béo bão hòa, đường có thể giúp giảm viêm và duy trì sức khỏe khớp.
• Dinh dưỡng chống viêm: Bổ sung Omega-3, curcumin và các chất chống oxi hóa có thể giúp giảm viêm trong cơ thể.

Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến viêm khớp dạng thấp, hy vọng bài viết này đã cung cấp thông tin hữu ích về bệnh cho bạn đọc. Nếu có bất kỳ triệu chứng hoặc nghi ngờ về viêm khớp dạng thấp, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để có phác đồ điều trị phù hợp.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.