Tăng canxi máu
Tăng canxi máu là gì?
Tăng canxi máu (Hypercalcemia) là tình trạng mà lượng canxi trong máu cao hơn mức bình thường, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Canxi là một khoáng chất thiết yếu, tham gia vào nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, bao gồm cấu trúc xương, răng và quá trình đông máu. Khi nồng độ canxi trong máu vượt quá mức cho phép, các cơ quan như thận, tim, hệ thần kinh có thể bị ảnh hưởng, gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng, tùy thuộc vào mức độ tăng canxi và thời gian kéo dài của tình trạng này.
Nguyên nhân tăng canxi máu
Rối loạn chuyển hoá canxi
Tăng canxi máu thường bắt nguồn từ sự mất cân bằng trong quá trình hấp thu và bài tiết canxi của cơ thể. Canxi được hấp thu chủ yếu qua đường tiêu hóa và được bài tiết qua thận. Khi xảy ra tình trạng rối loạn chuyển hóa canxi (giảm bài tiết canxi qua thận hoặc tăng hấp thu canxi từ đường ruột) nồng độ canxi trong máu có thể tăng lên.
Ung thư và các bệnh lý liên quan
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của tăng canxi máu là các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư phổi, ung thư vú, đa u tủy xương. Các tế bào ung thư có thể tiết ra hormone hoặc các chất hóa học kích thích giải phóng canxi từ xương vào máu hoặc gây ra sự phát triển bất thường của xương, dẫn đến tăng nồng độ canxi trong máu.
Một số bệnh lý khác cũng có thể dẫn đến tăng canxi máu, đặc biệt là bệnh cường giáp và cường cận giáp. Bệnh cường giáp làm tăng tốc độ chuyển hóa và sự tiêu xương, dẫn đến gia tăng nồng độ canxi trong máu. Cường cận giáp, do sự hoạt động quá mức của tuyến cận giáp, làm tăng sản xuất hormone parathyroid (PTH), gây tăng canxi huyết. Ngoài ra, bệnh sarcoidosis và bệnh lao cũng có thể liên quan đến tăng canxi máu.
Dùng thuốc
Thuốc thiazide làm giảm khả năng bài tiết canxi qua thận, trong khi lithium có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến cận giáp, dẫn đến tăng sản xuất hormone PTH. Ngoài ra, uống quá nhiều canxi và vitamin D cũng có thể gây tăng canxi huyết.
Triệu chứng tăng canxi máu
Triệu chứng nhẹ
Trong giai đoạn đầu, tăng canxi máu thường biểu hiện qua các triệu chứng nhẹ, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các tình trạng khác. Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi, kém tập trung, buồn nôn, ói mửa, táo bón, khát nước, tiểu nhiều, sỏi thận, đau nhức xương, giảm trương lực cơ. Những triệu chứng này xảy ra do sự tác động của canxi dư thừa lên hệ cơ, xương, tiêu hóa, thận.
Triệu chứng nặng
Rối loạn nhịp tim là một trong những triệu chứng nặng, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được kiểm soát. Bệnh nhân cũng có thể trở nên lú lẫn, mất trí nhớ, thậm chí hôn mê và cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
Các biến chứng của tăng canxi máu
Suy thận
Tăng canxi máu có thể gây ra suy thận, một biến chứng nghiêm trọng do sự tích tụ canxi dư thừa trong các ống thận. Khi nồng độ canxi trong máu quá cao, thận phải làm việc nhiều hơn để loại bỏ canxi thừa, dẫn đến tình trạng quá tải và tổn thương thận. Suy thận có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác như tăng huyết áp, rối loạn điện giải, giảm khả năng lọc máu.
Loãng xương
Tăng canxi máu lâu dài có thể dẫn đến loãng xương, một tình trạng trong đó mật độ xương giảm và xương trở nên yếu hơn. Khi nồng độ canxi trong máu tăng cao, canxi từ xương được giải phóng vào máu để cân bằng nồng độ, dẫn đến sự mất xương và gia tăng nguy cơ gãy xương.
Các vấn đề tim mạch
Canxi dư thừa trong máu ảnh hưởng đến hoạt động điện của tim, có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, nhịp tim không đều. Những vấn đề này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.
Chẩn đoán tăng canxi máu
Xét nghiệm máu
Chẩn đoán tăng canxi máu bắt đầu với xét nghiệm định lượng canxi máu để xác định liệu nó có vượt quá mức bình thường hay không. Giá trị canxi máu bình thường là 8,5-10,5 mg/dL hoặc 2,1-2,6 mmol/L tùy theo phương pháp thử nghiệm của từng cơ sở xét nghiệm.
Kiểm tra bổ sung
Sau khi xác định có tăng canxi máu, các kiểm tra bổ sung được thực hiện để tìm ra nguyên nhân gây ra tình trạng này. Xét nghiệm hormone tuyến cận giáp (PTH) là một trong những kiểm tra quan trọng, giúp xác định xem cường cận giáp có phải là nguyên nhân hay không.
Ngoài ra, xét nghiệm tủy xương có thể được thực hiện nếu có nghi ngờ về các bệnh lý như đa u tủy xương. Các kiểm tra hình ảnh như siêu âm, CT scan, X-quang cũng được sử dụng để phát hiện các khối u hoặc bất thường ở các cơ quan.
Chẩn đoán phân biệt
Chẩn đoán phân biệt nhằm loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự như tăng canxi máu. Các triệu chứng như mệt mỏi, buồn nôn hoặc táo bón có thể xuất hiện trong nhiều bệnh lý khác nhau, do đó cần phải đánh giá kỹ lưỡng để tránh nhầm lẫn.
Điều trị tăng canxi máu
Điều trị nội khoa
Điều trị nội khoa (liên quan đến dùng thuốc) là bước đầu tiên trong việc giảm nồng độ canxi trong máu và ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng của tăng canxi máu. Thuốc lợi tiểu và truyền dịch được sử dụng để giúp thận loại bỏ canxi dư thừa qua nước tiểu. Các loại thuốc khác như Bisphosphonates hoặc Calcitonin có thể được chỉ định để giảm sự giải phóng canxi từ xương vào máu.
Điều trị nguyên nhân cơ bản
Để điều trị dứt điểm tăng canxi máu, cần phải giải quyết nguyên nhân cơ bản gây ra tình trạng này. Trong trường hợp tăng canxi máu do cường cận giáp, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân phẫu thuật cắt bỏ tuyến cận giáp để ngăn chặn sự sản xuất hormone parathyroid quá mức. Nếu tăng canxi máu liên quan đến ung thư, điều trị ung thư thông qua hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật có thể giúp giảm nồng độ canxi.
Phòng ngừa tăng canxi máu
Sau khi điều trị thành công, việc theo dõi và quản lý dài hạn là rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát tăng canxi máu. Bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ nồng độ canxi trong máu và kiểm tra chức năng thận. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ tư vấn về chế độ ăn uống và lối sống nhằm giảm nguy cơ tái phát. Đối với những người có nguy cơ cao, việc quản lý bệnh lý nền và tiếp tục điều trị bằng thuốc có thể là cần thiết để đảm bảo sức khỏe lâu dài.
Lưu ý: Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không có ý nghĩa thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.
