Hội chứng HELLP

Hội chứng HELLP là gì?

HELLP là viết tắt của cụm từ tiếng Anh:

• H - Hemolysis: Tan máu
• EL - Elevated Liver enzymes: Men gan tăng
• LP - Low Platelet count: Tiểu cầu giảm

Hội chứng HELLP là tình trạng đặc trưng bởi ba yếu tố nguy hiểm:

• Tan máu: sự phá vỡ các tế bào hồng cầu dẫn đến giải phóng hemoglobin.
• Men gan tăng: chỉ số AST và ALT tăng cao, cho thấy tổn thương gan.
• Tiểu cầu giảm: lượng tiểu cầu thấp dưới 100.000/mm3.

Đây là một biến chứng nguy hiểm của thai kỳ, xảy ra ở khoảng 0,5-0,9% phụ nữ mang thai và là nguyên nhân gây tử vong mẹ cao nhất.

Nguyên nhân hội chứng HELLP

Nguyên nhân chính xác của hội chứng HELLP vẫn chưa được làm sáng tỏ hoàn toàn. Tuy nhiên, người ta cho rằng nhiều yếu tố sau có thể góp phần gây ra hội chứng này:

• Rối loạn chức năng tế bào gan
• Tình trạng viêm nhiễm mạn tính
• Suy giảm chức năng tế bào nội mô
• Yếu tố di truyền và chuyển hoá
• Béo phì
• Một số yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc hội chứng HELLP bao gồm mang thai ở tuổi cao, rối loạn huyết áp và tiền sử tiền sản giật ở thai kỳ trước đó.

Triệu chứng hội chứng HELLP

Các triệu chứng phổ biến của hội chứng HELLP bao gồm:

• Đau đầu, âm ỉ hoặc dữ dội
• Đau vùng thượng vị, buồn nôn và nôn
• Sưng phù chân
• Vàng da và vàng mắt
• Mệt mỏi, chóng mặt
• Khó thở, khó nuốt
• Chảy máu bất thường (chảy máu cam, chảy máu nướu...)

Trong một số trường hợp, hội chứng HELLP có thể không có triệu chứng điển hình mà chỉ phát hiện khi làm xét nghiệm máu định kỳ. Do đó, kiểm tra máu định kỳ là rất quan trọng.

Biến chứng hội chứng hội chứng HELLP

Đối với thai nhi

• Thai chậm phát triển
• Sinh non, suy dinh dưỡng, tử vong

Đối với người mẹ

• Tiền sản giật, sản giật, rối loạn đông máu
• Xuất huyết não
• Suy gan cấp, hoại tử gan
• Phù não, phù phổi
• Trụy mạch, sốc
• Suy thận cấp
• Suy hô hấp cấp tính
• Thậm chí tử vong

Chẩn đoán hội chứng HELLP

Hội chứng HELLP được chẩn đoán dựa trên kết quả xét nghiệm công thức máu và các xét nghiệm chức năng gan, thận. Một số xét nghiệm cần làm bao gồm:

Xét nghiệm máu

• Hồng cầu, tiểu cầu
• Chức năng đông máu
• Lactate dehydrogenase (LDH)
• Haptoglobin
• Bilirubin

Xét nghiệm chức năng gan

• AST và ALT

Xét nghiệm chức năng thận

• Creatinin
• Ure

Ngoài ra, siêu âm và chụp CT (nếu cần) cũng có thể được chỉ định để đánh giá tình trạng gan và các cơ quan khác.

Tiêu chuẩn chẩn đoán

Hội chứng HELLP được chẩn đoán xác định nếu đủ các tiêu chuẩn sau:

• Tan máu: Mất haptoglobin, LDH tăng, bilirubin tăng
• Men gan tăng: AST hoặc ALT > 70 IU/L
• Tiểu cầu: < 100.000/mm3

Ngoài ra còn có khái niệm hội chứng HELLP bán phần khi chỉ có 1 hoặc 2 trong 3 tiêu chuẩn trên.

Điều trị hội chứng HELLP

Các phương pháp điều trị hội chứng HELLP bao gồm:

• Hỗ trợ huyết động: truyền dịch điều chỉnh huyết áp, dùng thuốc vận mạch nếu sốc.
• Truyền máu: truyền hồng cầu và tiểu cầu khi cần.
• Điều trị rối loạn đông máu: tiêm phòng kháng đông, truyền tiểu cầu.
• Theo dõi chặt chẽ sinh hiệu, công thức máu, chức năng gan thận.
• Sinh thiết gan (nếu chỉ định).
• Xử trí lâm sàng: hồi sức tích cực, lọc máu khi suy thận cấp.
• Xem xét chấm dứt thai kỳ sớm nếu tình trạng nặng.

Điều trị thường kéo dài nhiều tuần và có thể để lại di chứng suy giảm chức năng gan, suy thận mạn.

Phòng ngừa hội chứng HELLP

Vì nguyên nhân gây ra hội chứng HELLP vẫn chưa được xác định rõ ràng, việc phòng ngừa theo nguyên nhân là không khả thi. Tuy nhiên, các thai phụ có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách đề phòng các bệnh lý như tiểu đường, cao huyết áp và kiểm soát cân nặng. Đồng thời, thực hiện các bài tập nhẹ nhàng và duy trì chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế tinh bột, chất béo và thức ăn nhanh.

Với các trường hợp có tiền sử sản giật hoặc cao huyết áp trong thai kỳ trước đó cần thảo luận với bác sĩ và tuân thủ lịch hẹn khám thai đầy đủ. Không bỏ qua việc đo huyết áp và xét nghiệm nước tiểu. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường như đau đầu, đau vùng thượng vị, mờ mắt,... bạn cần đi khám ngay để bác sĩ có thể phát hiện sớm hoặc can thiệp điều trị kịp thời.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.