Bệnh Alzheimer

1. Alzheimer là gì?

Alzheimer là một bệnh thoái hoá thần kinh tiến triển, xảy ra khi các tế bào thần kinh trong não bị tổn thương, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trí nhớ, suy nghĩ, hành vi của người bệnh. Alzheimer phổ biến ở người cao tuổi, tuy nhiên vẫn có khoảng 5-6% người có độ tuổi từ 30 đến 60 tuổi có nguy cơ mắc bệnh.

2. Nguyên nhân bệnh Alzheimer

Nguyên nhân gây bệnh Alzheimer cho đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, tuổi tác cùng với các yếu tố di truyền, môi trường và lối sống có liên quan mật thiết đến bệnh Alzheimer.

• Tuổi tác: Khi tuổi tăng cao thì nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ tăng lên đáng kể, đặc biệt là sau 65 tuổi.
• Tiền sử gia đình: Nhiều nghiên cứu cho thấy nếu gia đình có bố mẹ, anh chị em mắc Alzheimer thì khả năng mắc bệnh cũng cao hơn bình thường.
• Yếu tố nguy cơ tim mạch: Cholesterol cao, tăng huyết áp, béo phì hoặc tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
• Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, thức khuya nhiều có thể gây ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh và vùng ghi nhớ.

3. Triệu chứng bệnh Alzheimer

Các triệu chứng của bệnh Alzheimer được chia làm 3 giai đoạn, với mỗi cá nhân thì mức độ nghiêm trọng, tốc độ tiến triển và thời gian tử vong sẽ khác nhau.

Giai đoạn đầu

Ở giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer, triệu chứng phổ biến là mất trí nhớ nhẹ, chẳng hạn quên ngày hoặc sự kiện quan trọng, hỏi đi hỏi lại cùng một câu hỏi, đôi khi để nhầm hoặc quên đồ. Khả năng phán đoán kém, mất nhiều thời gian để hoàn thành một công việc. Thay đổi tâm trạng và tính cách, dễ bực bội, lo lắng, tức giận, hiểu sai những gì được nghe thấy hoặc nhìn thấy.

Giai đoạn giữa

Ở giai đoạn giữa, các hoạt động sinh hoạt hàng ngày trở nên khó khăn, bệnh nhân cần được chăm sóc và hỗ trợ ở một mức độ nào đó.

• Tăng sự nhầm lẫn và mất trí nhớ, không có khả năng học những điều mới.
• Khó khăn với ngôn ngữ và các vấn đề về đọc, viết và làm việc với các con số
• Thay đổi thói quen ngủ, chẳng hạn như ngủ nhiều hơn vào ban ngày và trằn trọc vào ban đêm
• Khó thực hiện các nhiệm vụ nhiều bước, quen thuộc, chẳng hạn như mặc quần áo
• Thỉnh thoảng gặp vấn đề khi nhận ra gia đình và bạn bè
• Ảo giác, tưởng tượng ra những thứ không có.
• Hành vi bốc đồng, chẳng hạn như cởi quần áo vào thời gian hoặc địa điểm không phù hợp hoặc sử dụng ngôn ngữ thô tục.
• Sự bùng nổ cảm xúc không phù hợp. Bồn chồn, kích động, lo lắng, hay khóc, đi lang thang, đặc biệt là vào cuối buổi chiều hoặc buổi tối.
• Cử động lặp đi lặp lại, thỉnh thoảng co giật cơ.

Giai đoạn cuối

• Không có khả năng giao tiếp, phụ thuộc vào người chăm sóc.
• Co giật
• Suy giảm thể chất, sụt cân.
• Rên rỉ, rên rỉ hoặc càu nhàu
• Tăng giấc ngủ
• Mất kiểm soát ruột và bàng quang, tiểu tiện, đại tiện không tự chủ.

4. Chẩn đoán bệnh Alzheimer

Một số phương pháp chẩn đoán bệnh Alzheimer phổ biến:

• Lấy bệnh sử: Sức khoẻ tổng quát, loại thuốc dùng hiện tại, tiền sử bệnh, khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày, thay đổi tâm trạng, hành vi, tính cách.
• Thực hiện kiểm tra thể chất và kiểm tra tinh thần.
• Thực hiện một bài kiểm tra tình trạng tâm thần, thông qua các bài test chuyên biệt, thường gặp là MMSE (Thang Đánh giá Tâm thần tối thiểu, Mini-Cog (Test đánh giá sa sút trí tuệ) và MoCA (Đánh giá nhận thức).
• Xét nghiệm máu để loại trừ các tình trạng khác, chẳng hạn như thiếu vitamin.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI): Để loại trừ các nguyên nhân có thể khác gây ra các triệu chứng tương tự như bệnh Alzheimer.

5. Điều trị bệnh Alzheimer

Hiện chưa có bất kỳ loại thuốc hoặc biện pháp can thiệp nào điều trị thành công bệnh Alzheimer. Tuy nhiên với sự tiến bộ của khoa học, nhiều phương pháp điều trị mới đang được nghiên cứu và thử nghiệm. 

Hướng tiếp cận bệnh chủ yếu nhắm vào việc duy trì chức năng tâm thần và làm chậm tốc độ bệnh trở nặng. Một số loại thuốc theo toa đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt để giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh Alzheimer mức độ nhẹ đến trung bình như Galantamine, Rivastigmine và Donepezil.

Ở mức độ trung bình đến nặng, FDA phê duyệt Donepezil, miếng dán Rivastigmine và thuốc kết hợp Memantine và Donepezil. Ngoài ra, một số thuốc ngủ, thuốc chống lo âu, thuốc chống co giật và thuốc chống loạn thần cũng được các bác sĩ cân nhắc sử dụng để kiểm soát tình trạng mất ngủ, kích động, lo lắng, bồn chồn.

Bên cạnh đó, hầu hết người bệnh Alzheimer cần người chăm sóc, thường là thành viên trong gia đình. Người nhà nên tham khảo thêm các kế hoạch chăm sóc bệnh nhân đồng thời quan tâm, chăm sóc người bệnh nhiều hơn để người bệnh không cảm thấy cô đơn, tủi thân. 

6. Phòng ngừa bệnh Alzheimer

Xây dựng lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, cụ thể:

• Hạn chế uống quá nhiều rượu bia, thuốc lá.
• Duy trì cân nặng khoẻ mạnh.
• Hoạt động thể chất thường xuyên,
• Ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường, huyết áp cao.
• Ngủ đủ giấc.

Để hiểu rõ hơn về các biện pháp phòng ngừa và điều trị sớm bệnh Alzheimer mời bạn tham khảo thêm video bên dưới:

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.