Hội chứng ngủ rũ Narcolepsy

Hội chứng ngủ rũ là gì?

Hội chứng ngủ rũ hay chứng ngủ rũ Narcolepsy là một rối loạn thần kinh mãn tính ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát chu kỳ ngủ thức của não bộ. Người bệnh sẽ cảm thấy rất buồn ngủ vào ban ngày và có thể rơi vào giấc ngủ bất kỳ lúc nào, ngay cả khi đã ngủ đủ giấc vào ban đêm. 

Về lâu dài, chứng ngủ rũ Narcolepsy có thể ảnh hưởng lớn đến thể chất, tinh thần, tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường, bệnh lý tim mạch. Ở trẻ em và thanh thiếu niên thường có nhưng thay đổi về tính cách và hành vi, trẻ trở nên cáu kỉnh, hung hăng, hiếu động, tăng nguy cơ trầm cảm.

Nguyên nhân hội chứng ngủ rũ

Chứng ngủ rũ Narcolepsy có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau và nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được xác định rõ ràng. Nhiều trường hợp chứng ngủ rũ liên quan đến trục trặc cấu trúc vùng dưới đồi và thiếu hụt chất điều hòa giấc ngủ, thúc đẩy sự tỉnh táo Hypocretin. Một số ít trường hợp khác, nguyên nhân bệnh đến từ việc thay đổi nội tiết, căng thẳng tâm lý, chấn thương não, nhiễm trùng hoặc tiếp xúc với chất độc.

Đối tượng nguy cơ mắc chứng ngủ rũ thường bắt đầu ở tuổi thiếu niên, tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ và nam giới đều như nhau.

Triệu chứng hội chứng ngủ rũ

• Buồn ngủ quá mức ban ngày (EDS): Đây là triệu chứng chính của bệnh. Người bị EDS có thể ngủ gật bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu, ngay cả khi đang lái xe hoặc làm việc trong một vài phút hoặc đến nửa tiếng đồng hồ.
• Mất trương lực cơ đột ngột (Cataplexy): Mất kiểm soát từ nhẹ đến suy sụp hoàn toàn, người bệnh dễ bị té ngã hoặc ngất xỉu.
• Bóng đè: Ngoài việc không thể cử động khi ngủ hoặc thức dậy, người bệnh còn có thể cảm thấy khó thở. Sự bất động này thường kéo dài vài giây đến vài phút, có thể tự chấm dứt hoặc khi có người khác chạm, lắc hoặc trò chuyện.
• Ảo giác khi ngủ: Nhìn thấy, nghe thấy những hình ảnh, âm thanh sống động như thật, có thể gây cảm giác sợ hãi hoặc lo lắng.
• Rối loạn giấc ngủ ban đêm: Khó duy trì giấc ngủ ngon, có thể thường xuyên bị thức giấc.

Chẩn đoán hội chứng ngủ rũ

Bác sĩ, chuyên gia sẽ hỏi các triệu chứng lâm sàng mà người bệnh gặp phải, sau đó sẽ tiến hành các phân tích chuyên sâu thông qua bộ câu hỏi chuẩn đoán rối loạn giấc ngủ "Thang đo mức độ buồn ngủ của Epworth". Hoặc yêu cầu bệnh nhân ghi lại nhật ký giấc ngủ, thời gian ngủ và triệu chứng trong 1 đến 2 tuần.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể được yêu cầu kiểm tra độ trễ của giấc ngủ, đo tín hiệu nhịp tim, nhịp thở, sóng não, chuyển động của mắt và chân trong lúc ngủ. Trong trường hợp này người bệnh cần phải ngủ 1 đêm tại cơ sở y tế. Ngoài ra, bác sĩ có thể cho bệnh nhân tiến hành chọc dò tủy sống để kiểm tra mức độ hypocretin,...

Điều trị hội chứng ngủ rũ

Hiện nay, chưa có cách điều trị dứt điểm hội chứng ngủ rũ, bởi đây là một bệnh mạn tính và đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, các yếu tố liên quan đến tâm lý cũng có thể làm nặng thêm tình trạng bệnh. Do đó, biện pháp điều trị chủ yếu là sử dụng thuốc để kiểm soát triệu chứng.

Thuốc điều trị 

Bác sĩ sẽ kê đơn một số thuốc kích thích hệ thần kinh trung ương, tăng khả năng tỉnh táo vào ban ngày cho bệnh nhân. Kết hợp thêm một số thuốc chống trầm cảm để điều hòa giấc ngủ, giảm bớt các triệu chứng đột ngột mất trương lực cơ.

• Modafinil: Thuốc kích thích não có tác dụng làm giảm buồn ngủ và cải thiện sự tỉnh táo ở người bị hội chứng ngủ rũ, rối loạn giấc ngủ ca làm việc. Thuốc này không sử dụng cho người dưới 18 tuổi, cẩn trọng với người bị tăng huyết áp, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, phì đại thất trái.
• Armodafinil: Thuốc kích thích não khác có tác dụng tương tự như Modafinil. Tuy nhiên, armodafinil có thời gian tác dụng dài hơn modafinil, vì vậy người bệnh chỉ cần dùng thuốc một lần mỗi ngày.
• Xyrem (Sodium oxybate): Dùng trước khi đi ngủ, Xyrem làm tăng thời gian ngủ vào ban đêm, đồng thời giảm số lượng thời gian ngủ ban ngày và các cơn tê liệt.
• Thuốc chống trầm cảm: Điều hòa giấc ngủ, tâm trạng, giảm bớt triệu chứng tê liệt khi ngủ, ảo giác.

Để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất, người bị hội chứng ngủ rũ cần sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ý tăng hoặc giảm liều thuốc hoặc thay đổi thời gian uống thuốc. Tránh sử dụng chung với rượu hoặc các chất kích thích khác, chẳng hạn như caffeine hoặc thuốc lá có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị khác

Ngoài thuốc, còn có một số phương pháp điều trị hội chứng ngủ rũ bao gồm:

Điều trị tâm lý

Các phương pháp điều trị tâm lý như tâm lý trị liệu và thay đổi hành vi có thể giúp cải thiện giấc ngủ và giảm triệu chứng của hội chứng ngủ rũ

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là một trong những phương pháp quan trọng để kiểm soát hội chứng ngủ rũ. Người bệnh nên ngủ trưa ngắn, duy trì thói quen ngủ đúng giờ, hạn chế sử dụng các chất kích thích như caffein và thuốc lá.

Tập thể dục thường được khuyến khích cho người bị hội chứng ngủ rũ, vì nó có thể giúp cải thiện giấc ngủ, giảm buồn ngủ ban ngày và hạn chế việc tăng cân. Gần giờ đi ngủ, không nên ăn thức ăn giàu chất béo, cay nóng và các thức ăn khó tiêu hóa. Thay vào đó là một số món ăn nhẹ hoặc một số thức uống giúp tinh thần thoải mái, dễ ngủ như sữa óc chó, sữa hạnh nhân, trà hoa cúc, trà gừng,...

>>> Xem thêm: Review 10 sản phẩm hỗ trợ điều trị mất ngủ an toàn và hiệu quả

Các kỹ thuật thư giãn

Các kỹ thuật thư giãn như yoga có thể giúp giảm căng thẳng và loại bỏ các tác động tiêu cực của căng thẳng đến giấc ngủ.

Phòng ngừa hội chứng ngủ rũ

Điều chỉnh thời gian ngủ

Người bệnh nên điều chỉnh thời gian ngủ sao cho đủ 7-9 giờ mỗi đêm. Việc ngủ quá nhiều hoặc quá ít đều có thể gây ra các triệu chứng của hội chứng ngủ rũ.

Duy trì lối sống lành mạnh

Duy trì một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến hội chứng ngủ rũ, chẳng hạn như béo phì và tiểu đường.

Hạn chế sử dụng thuốc kích thích

Hạn chế sử dụng các loại thuốc kích thích như caffeine và thuốc lá có thể giúp giảm nguy cơ mắc hội chứng ngủ rũ.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa