Viêm âm đạo

Viêm âm đạo là gì?

Viêm âm đạo là tình trạng lớp niêm mạc trong âm đạo bị viêm nhiễm, thường do sự mất cân bằng môi trường tự nhiên hoặc sự xâm nhập của vi sinh vật gây hại. Đây là vấn đề phụ khoa rất phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh nở.

Hầu hết chị em phụ nữ đều từng ít nhất một lần gặp tình trạng này trong đời. Mặc dù không đe dọa tính mạng, viêm âm đạo có thể gây nhiều phiền toái như ngứa ngáy, khí hư bất thường, mùi hôi khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân viêm âm đạo

Viêm âm đạo có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các lý do thường gặp khiến vùng kín bị viêm nhiễm:

Nhiễm nấm men (thường gặp là nấm Candida)

• Khi môi trường âm đạo bị mất cân bằng (do dùng kháng sinh, mang thai, suy giảm miễn dịch...), nấm dễ phát triển mạnh. 
• Dấu hiệu: khí hư trắng, đặc như bã đậu, ngứa rát nhiều.

Nhiễm vi khuẩn (viêm âm đạo do vi khuẩn – BV)

• Hệ vi sinh vật "tốt" trong âm đạo bị suy giảm, tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển.
• Dấu hiệu: khí hư loãng, màu trắng xám, có mùi tanh rõ rệt (đặc biệt sau khi quan hệ).

Nhiễm trùng roi Trichomonas

• Lây qua đường tình dục.
• Dấu hiệu: khí hư có bọt, màu vàng hoặc xanh, ngứa dữ dội, đôi khi rát khi đi tiểu.

Virus (như Herpes hoặc HPV)

• Ít gặp hơn nhưng thường nghiêm trọng hơn.
• Có thể gây đau, loét vùng kín, tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung.

Nguyên nhân khác

• Vệ sinh không đúng cách: rửa quá sâu, dùng dung dịch vệ sinh chứa nhiều hóa chất, lau chùi không đúng chiều.
• Quan hệ không an toàn: dễ lây nhiễm mầm bệnh từ bạn tình.
• Thay đổi nội tiết tố: như khi mang thai, cho con bú hoặc giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh.
• Dùng kháng sinh kéo dài: làm mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên của âm đạo.

Dấu hiệu nhận biết viêm âm đạo

Viêm âm đạo có thể biểu hiện khác nhau tùy vào nguyên nhân, nhưng đa số chị em sẽ gặp những triệu chứng dưới đây:

Khí hư bất thường

Bình thường, khí hư có màu trắng trong, hơi dai và không mùi. Khi bị viêm, khí hư có thể thay đổi về màu sắc (vàng, xanh, trắng đục), mùi (tanh, hôi), số lượng (ra nhiều hơn bình thường) hoặc có dạng đặc như bột, bọt khí hoặc nhầy dính.

Ngứa, rát vùng kín

Cảm giác ngứa ngày càng tăng, đặc biệt vào buổi tối hoặc sau khi đi tiểu. Một số trường hợp còn cảm thấy nóng rát, sưng tấy âm hộ, gây khó chịu liên tục.

Đau khi quan hệ

Âm đạo bị viêm thường trở nên nhạy cảm, dễ tổn thương, khiến việc quan hệ trở nên đau đớn, thậm chí chảy máu nhẹ sau khi giao hợp.

Rối loạn tiểu tiện

Có thể cảm thấy buốt, rát hoặc muốn đi tiểu nhiều lần nhưng lượng nước tiểu ít – dấu hiệu cho thấy viêm nhiễm đang lan gần khu vực đường tiểu.

Âm đạo sưng đỏ, ẩm ướt

Quan sát bên ngoài có thể thấy vùng âm hộ tấy đỏ, da căng rát, đôi khi có vết xước do gãi.

Lưu ý: Mỗi loại viêm âm đạo có biểu hiện riêng biệt. Ví dụ:

• Viêm do nấm Candida: khí hư trắng đặc, ngứa dai dẳng.
• Viêm do vi khuẩn: khí hư loãng, mùi tanh rõ.
• Viêm do Trichomonas: khí hư màu vàng xanh, có bọt, ngứa rát dữ dội.

Nếu bạn thấy khí hư khác lạ hoặc vùng kín ngứa rát kéo dài, đừng chủ quan – hãy đi khám để được xác định đúng nguyên nhân và điều trị sớm.

Hậu quả nếu không điều trị viêm âm đạo đúng cách

Viêm âm đạo nếu chỉ xuất hiện một vài triệu chứng nhẹ thì nhiều người thường chủ quan, tự điều trị tại nhà hoặc để bệnh “tự hết”. Tuy nhiên, nếu không được chữa trị đúng cách, tình trạng viêm có thể tiến triển âm thầm nhưng gây ra những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là với sức khỏe sinh sản.

Gây viêm nhiễm lan rộng

Vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng từ âm đạo có thể lan lên tử cung, vòi trứng hoặc buồng trứng gây viêm vùng chậu, viêm nội mạc tử cung hoặc viêm phần phụ. Những viêm nhiễm này có thể gây đau bụng dưới kéo dài, rối loạn kinh nguyệt, thậm chí phải can thiệp bằng phẫu thuật nếu để lâu.

Giảm khả năng mang thai

Viêm âm đạo kéo dài làm thay đổi môi trường tự nhiên của vùng kín, cản trở tinh trùng gặp trứng, gây khó thụ thai. Nếu viêm lan đến vòi trứng, có thể gây tắc nghẽn – một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh.

Ảnh hưởng thai kỳ

Ở phụ nữ mang thai, viêm âm đạo làm tăng nguy cơ:

• Sinh non
• Vỡ ối sớm
• Nhiễm trùng ối
• Thai nhẹ cân hoặc sảy thai

Một số loại vi khuẩn có thể lây từ mẹ sang con khi sinh thường, gây viêm da, viêm mắt hoặc viêm phổi ở trẻ sơ sinh.

Dễ tái phát, kéo dài dai dẳng

Nếu chỉ điều trị triệu chứng mà không điều trị tận gốc nguyên nhân (như không điều trị cho bạn tình, không thay đổi thói quen vệ sinh), bệnh rất dễ tái phát. Việc sử dụng thuốc không đúng cách còn có thể gây nhờn thuốc, khiến các đợt sau khó chữa hơn.

Tăng nguy cơ mắc bệnh lây truyền

Khi lớp niêm mạc âm đạo bị viêm, vùng kín trở nên nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Điều này khiến nguy cơ lây nhiễm các bệnh qua đường tình dục như HIV, lậu, giang mai, sùi mào gà... tăng cao.

Chẩn đoán viêm âm đạo

Nhiều người chỉ dựa vào biểu hiện khí hư hoặc ngứa vùng kín để tự đoán bệnh, nhưng trên thực tế, các triệu chứng có thể giống nhau ở nhiều bệnh lý khác nhau. Vì vậy, để xác định đúng nguyên nhân và mức độ viêm, bác sĩ thường thực hiện các bước sau:

Khám phụ khoa

Bác sĩ quan sát trực tiếp vùng âm hộ – âm đạo để đánh giá mức độ viêm, màu sắc khí hư, niêm mạc âm đạo có tổn thương hay không.

Soi tươi khí hư

Lấy mẫu dịch âm đạo, soi dưới kính hiển vi để tìm nấm, vi khuẩn, ký sinh trùng (trùng roi) hoặc tế bào bất thường. Kết quả thường có sau vài phút và khá chính xác.

Xét nghiệm chuyên sâu

• Nhuộm Gram: phân biệt vi khuẩn gram âm – gram dương, giúp định hướng phác đồ điều trị.
• PCR hoặc nuôi cấy: dùng trong trường hợp viêm tái phát nhiều lần hoặc nghi ngờ vi khuẩn đặc biệt.
• Xét nghiệm HPV hoặc Pap smear: nếu có biểu hiện bất thường ở cổ tử cung hoặc nghi ngờ ung thư cổ tử cung.

Lưu ý: Việc đi khám và xét nghiệm không quá phức tạp hay đau đớn như nhiều người nghĩ. Ngược lại, đây là cách nhanh nhất để biết chính xác mình bị gì và điều trị đúng cách, tiết kiệm thời gian và tránh biến chứng không đáng có.

Điều trị viêm âm đạo

Việc điều trị viêm âm đạo không thể theo kiểu “ai dùng gì mình dùng nấy”. Mỗi nguyên nhân gây viêm cần một cách xử lý riêng, và bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ phù hợp sau khi xác định rõ tình trạng bệnh.

Nguyên tắc chung khi điều trị:

• Tìm đúng nguyên nhân → Chọn đúng loại thuốc.
• Dùng thuốc đủ liều, đúng thời gian → Giúp bệnh khỏi dứt điểm, tránh tái phát.
• Không tự ý dùng thuốc tại nhà nếu chưa đi khám.

Thuốc đặt âm đạo

Là dạng thuốc phổ biến trong điều trị viêm âm đạo. Tác dụng trực tiếp tại chỗ, thường dùng vào buổi tối trước khi ngủ.

Có nhiều loại:

• Kháng nấm (như Clotrimazole, Nystatin) – dùng cho viêm do nấm.
• Kháng khuẩn – cho viêm do vi khuẩn.
• Kháng sinh kết hợp – dùng trong viêm không đặc hiệu hoặc phối hợp nhiều tác nhân.

Cảnh báo: Không nên tự ý mua thuốc đặt về dùng bừa. Nếu dùng sai loại có thể khiến bệnh nặng hơn, niêm mạc bị tổn thương, gây nhờn thuốc hoặc tái phát.

Thuốc uống

Thường được kê kèm khi:

• Viêm nhiễm lan rộng.
• Có triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi.
• Viêm tái phát nhiều lần.

Ví dụ:

• Metronidazole: trị viêm do Trichomonas hoặc vi khuẩn kỵ khí.
• Fluconazole: trị viêm do nấm Candida.

Điều trị cho cả bạn tình (nếu cần)

Trong trường hợp viêm do Trichomonas hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, cả hai người cần điều trị cùng lúc để tránh lây đi lây lại.

Thay đổi thói quen sinh hoạt

• Vệ sinh vùng kín nhẹ nhàng, không thụt rửa sâu.
• Kiêng quan hệ trong thời gian điều trị để niêm mạc âm đạo có thời gian phục hồi.
• Thay đồ lót thường xuyên, ưu tiên loại vải thoáng khí, dễ thấm hút.

Gợi ý: Nếu bạn đang điều trị mà bệnh vẫn không cải thiện hoặc tái phát nhiều lần, hãy quay lại khám để được kiểm tra lại. Có thể bạn đang bị viêm phối hợp nhiều tác nhân hoặc hệ vi sinh vùng kín bị mất cân bằng kéo dài.

Phòng ngừa viêm âm đạo

Viêm âm đạo không phải lúc nào cũng do lây nhiễm từ bên ngoài. Nhiều trường hợp bắt nguồn từ những thói quen hằng ngày mà chị em chưa để ý. Vì vậy, phòng ngừa chính là cách tốt nhất để hạn chế nguy cơ mắc bệnh và tái phát.

Những việc nên làm:

Vệ sinh vùng kín mỗi ngày bằng nước sạch hoặc dung dịch chuyên dụng dịu nhẹ, không chứa xà phòng mạnh.

• Lau rửa theo chiều từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh để tránh vi khuẩn từ hậu môn lan lên âm đạo.
• Thay quần lót mỗi ngày, chọn loại vải cotton thấm hút tốt, tránh mặc đồ ẩm ướt.
• Uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh, bổ sung thực phẩm chứa lợi khuẩn (như sữa chua không đường) để cân bằng hệ vi sinh tự nhiên.
• Quan hệ tình dục an toàn, dùng bao cao su để hạn chế lây bệnh.
• Khám phụ khoa định kỳ 6–12 tháng/lần, kể cả khi không có triệu chứng.

Những việc nên tránh:

• Không thụt rửa sâu vào âm đạo, vì sẽ phá vỡ hàng rào bảo vệ tự nhiên.
• Không lạm dụng dung dịch vệ sinh chứa chất tẩy mạnh hoặc có mùi nồng.
• Không tự ý dùng thuốc đặt hoặc kháng sinh nếu chưa được chỉ định.
• Không mặc quần lót quá chật, bí bách trong thời gian dài.