Thuỷ đậu

Thủy đậu là gì?

Thủy đậu (hay còn gọi là trái rạ) là một bệnh truyền nhiễm do virus varicella-zoster thuộc họ Herpesviridae gây ra, virus này có khả năng lây lan mạnh qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch mụn nước của người bệnh. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ em, tuy nhiên, người lớn chưa từng mắc bệnh hoặc chưa được tiêm phòng cũng có nguy cơ cao nhiễm bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh thủy đậu

Thủy đậu là bệnh do virus varicella-zoster gây ra. Đây là một loại virus thuộc họ Herpesviridae, có khả năng lây lan nhanh và tồn tại trong cơ thể người nhiễm dưới dạng tiềm ẩn sau khi bệnh đã khỏi.

Virus varicella-zoster không chỉ gây ra bệnh thủy đậu mà còn có thể tái hoạt động sau nhiều năm, dẫn đến bệnh zona (herpes zoster). Khả năng lây nhiễm của virus này rất cao, đặc biệt ở những người chưa từng mắc hoặc chưa được tiêm phòng.

Virus varicella-zoster lây lan qua hai con đường chính:

• Qua giọt bắn từ đường hô hấp: Virus phát tán khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Những giọt bắn siêu nhỏ chứa virus có thể lơ lửng trong không khí và lây nhiễm cho người tiếp xúc gần.
• Tiếp xúc trực tiếp với dịch mụn nước: Khi chạm vào dịch tiết từ mụn nước bị vỡ, virus có thể truyền sang người lành. Vật dụng cá nhân như khăn, quần áo của người bệnh cũng có thể là nguồn lây.

Đối tượng dễ mắc bệnh thủy đậu

• Trẻ em: Thủy đậu thường gặp ở trẻ dưới 10 tuổi, đặc biệt trong các cộng đồng chưa phổ biến tiêm phòng.
• Người lớn chưa tiêm phòng: Nguy cơ nhiễm bệnh cao ở người chưa từng mắc thủy đậu hoặc không tiêm vắc-xin phòng ngừa.
• Nhóm nguy cơ cao: Phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch và trẻ sơ sinh có mẹ chưa từng mắc hoặc tiêm phòng thủy đậu.

Triệu chứng của bệnh thủy đậu

Giai đoạn ủ bệnh

• Sau khi tiếp xúc với virus, bệnh thường ủ trong khoảng 10-21 ngày.
• Biểu hiện ban đầu bao gồm sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu và cảm giác uể oải.

Biểu hiện chính

• Phát ban trên da là dấu hiệu đặc trưng của bệnh, ban đầu xuất hiện ở vùng mặt, ngực, lưng, sau đó lan ra toàn thân.
• Mụn nước nhỏ chứa dịch trong, mọc theo đợt, gây ngứa ngáy. Mụn nước có thể vỡ ra và đóng vảy sau 5-7 ngày.

Các triệu chứng khác

• Sốt cao, đặc biệt ở trẻ nhỏ hoặc trong giai đoạn bệnh toàn phát.
• Đau cơ, mệt mỏi, chán ăn, và đôi khi cảm giác đau họng.

Biến chứng của bệnh thủy đậu

• Nhiễm trùng da: Xảy ra khi mụn nước bị trầy xước hoặc chăm sóc không đúng cách, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Có thể dẫn đến tình trạng viêm mô tế bào hoặc áp xe da.
• Viêm phổi: Thường gặp ở người lớn, đặc biệt là những người hút thuốc hoặc có bệnh lý nền. Triệu chứng bao gồm khó thở, ho kéo dài và đau ngực.
• Biến chứng hiếm gặp: Viêm não, viêm màng não rất hiếm nhưng nguy hiểm, có thể gây đau đầu dữ dội, nôn ói, co giật, hoặc rối loạn ý thức.

Chẩn đoán bệnh thủy đậu

Thăm khám lâm sàng

• Các bác sĩ thường dựa vào đặc điểm mụn nước điển hình của thủy đậu: mụn nước nhỏ, chứa dịch trong, mọc thành từng đợt và lan khắp cơ thể.
• Triệu chứng sốt và phát ban cũng góp phần hỗ trợ chẩn đoán.

Xét nghiệm máu hoặc dịch mụn nước

• Áp dụng trong trường hợp triệu chứng không điển hình hoặc cần phân biệt với các bệnh da liễu khác.
• Kỹ thuật xét nghiệm PCR hoặc kháng thể huyết thanh giúp xác định virus varicella-zoster.

Điều trị bệnh thủy đậu

Điều trị triệu chứng

• Thuốc hạ sốt: Dùng paracetamol để kiểm soát sốt. Không nên dùng aspirin vì nguy cơ gây hội chứng Reye.
• Thuốc giảm ngứa: Sử dụng thuốc kháng histamin hoặc bôi lotion calamine để làm dịu cảm giác ngứa.

Điều trị đặc hiệu

Thuốc kháng virus (acyclovir) hiệu quả trong việc giảm thời gian bệnh và hạn chế biến chứng nếu dùng sớm, đặc biệt ở người lớn, phụ nữ mang thai, hoặc người suy giảm miễn dịch.

Chăm sóc tại nhà

• Giữ vệ sinh: Tắm rửa bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ, lau khô da nhẹ nhàng.
• Tránh gãi mụn nước: Có thể đeo găng tay mềm khi ngủ để tránh vô tình làm tổn thương mụn nước.
• Ăn uống đủ dinh dưỡng: Tăng cường hệ miễn dịch, tránh thực phẩm cay nóng hoặc khó tiêu.

>> Có thể bạn quan tâm: Review 5 kem trị sẹo sau khi bị thủy đậu được các bác sĩ khuyên dùng

Phòng ngừa bệnh thủy đậu

Tiêm vắc-xin thủy đậu

Tiêm phòng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Thời điểm tiêm:

• Trẻ em: Mũi đầu tiên từ 12-15 tháng tuổi, mũi nhắc lại từ 4-6 tuổi.
• Người lớn: Nên tiêm 2 mũi nếu chưa từng mắc bệnh hoặc tiêm phòng.
• Hiệu quả: Giảm nguy cơ nhiễm bệnh và biến chứng đến 90%.

Thói quen vệ sinh cá nhân

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
• Tránh tiếp xúc gần với người bệnh hoặc đồ dùng cá nhân của họ.

Tăng cường sức đề kháng

• Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, D và kẽm.
• Sinh hoạt lành mạnh, ngủ đủ giấc và vận động thường xuyên.

Các câu hỏi thường gặp về bệnh thủy đậu

Thủy đậu có lây không?

Có, bệnh lây lan mạnh qua giọt bắn đường hô hấp hoặc tiếp xúc với dịch mụn nước. Người bệnh dễ lây nhất trong giai đoạn 1-2 ngày trước khi phát ban và kéo dài đến khi mụn nước đóng vảy.

Có cần kiêng gió, nước khi bị thủy đậu?

Tắm rửa và giữ vệ sinh đúng cách giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng da. Tuy nhiên, cần tránh tắm nước quá lạnh hoặc quá nóng để không kích ứng da.

Làm sao để tránh để lại sẹo?

• Tránh gãi hoặc làm vỡ mụn nước để ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Bôi kem dưỡng ẩm hoặc thuốc chuyên dụng khi mụn nước đã đóng vảy.

Kết luận

Bệnh thủy đậu có thể được kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Chú trọng việc tiêm phòng, duy trì vệ sinh cá nhân và tăng cường sức đề kháng sẽ giúp phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này.