Vô kinh

Vô kinh là gì?

Vô kinh là tình trạng không có kinh nguyệt ở phụ nữ, một biểu hiện bất thường có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và tâm lý. Tùy thuộc vào thời điểm và nguyên nhân, vô kinh được chia thành hai loại chính: vô kinh nguyên phát và vô kinh thứ phát. 

• Vô kinh nguyên phát: Đây là tình trạng mà một cô gái không có kinh nguyệt khi đã đến tuổi dậy thì (thường là từ 16 tuổi trở lên). Trong các trường hợp này, nguyên nhân có thể là do bất thường về cấu trúc sinh dục hoặc do các rối loạn nội tiết như thiếu hụt hormone.
• Vô kinh thứ phát: Đây là tình trạng mà một phụ nữ đã từng có kinh nguyệt nhưng ngừng kinh ít nhất 3 chu kỳ liên tiếp. Vô kinh thứ phát có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi và liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau như stress, mất cân bằng dinh dưỡng hoặc các rối loạn nội tiết.

Nguyên nhân gây vô kinh

Nguyên nhân vô kinh nguyên phát

Các yếu tố di truyền và bất thường bẩm sinh có thể là nguyên nhân chủ yếu. Những vấn đề này thường liên quan đến sự phát triển không đầy đủ của tử cung hoặc buồng trứng. Bên cạnh đó, rối loạn nội tiết do thiếu hụt hormone sinh dục cũng là một nguyên nhân phổ biến khiến kinh nguyệt không bắt đầu.

Nguyên nhân vô kinh thứ phát

Các yếu tố gây vô kinh thứ phát đa dạng và bao gồm:

• Stress: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh, gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.
• Chế độ dinh dưỡng: Việc giảm cân đột ngột hoặc chế độ ăn uống không cân đối có thể làm rối loạn hormone và dẫn đến vô kinh.
• Tập luyện quá mức: Phụ nữ thường xuyên tập luyện cường độ cao, đặc biệt là vận động viên, có nguy cơ mất cân bằng nội tiết.
• Rối loạn nội tiết: Các bệnh lý như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), suy giáp hay tăng prolactin là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến vô kinh.
• Các yếu tố nguy cơ: Tiền sử gia đình, bệnh lý mãn tính như tiểu đường hoặc sử dụng một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ vô kinh. Ngoài ra, các biện pháp tránh thai như thuốc nội tiết cũng có thể gây ra hiện tượng này.

Dấu hiệu vô kinh

Biểu hiện rõ ràng nhất là sự vắng mặt của chu kỳ kinh nguyệt. Đối với vô kinh nguyên phát, đó là tình trạng không xuất hiện kinh nguyệt khi đến tuổi dậy thì (khoảng từ 16 tuổi trở lên). Còn với vô kinh thứ phát, là khi kinh nguyệt đột ngột ngừng lại trong ít nhất ba tháng liên tiếp.

Ngoài việc không có kinh nguyệt, phụ nữ mắc vô kinh có thể gặp phải những triệu chứng khác như:

• Đau vùng bụng dưới: Một số người có thể cảm thấy đau âm ỉ hoặc nặng nề ở vùng bụng dưới, do sự rối loạn nội tiết và các bất thường ở cơ quan sinh dục.
• Rối loạn nội tiết: Biểu hiện như da nhờn, mụn trứng cá, lông mọc nhiều hoặc thay đổi tâm trạng.
• Thay đổi cân nặng: Tăng hoặc giảm cân đột ngột, thường liên quan đến tình trạng rối loạn hormone và thay đổi lối sống.

Chẩn đoán vô kinh

Để xác định chính xác nguyên nhân và tình trạng vô kinh, bác sĩ sẽ tiến hành:

• Khám lâm sàng: Đánh giá tiền sử kinh nguyệt, tình trạng sức khỏe và các yếu tố nguy cơ khác.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ hormone (estrogen, FSH, LH, prolactin) để xác định các rối loạn nội tiết.
• Siêu âm: Giúp bác sĩ kiểm tra cấu trúc của tử cung và buồng trứng, nhằm phát hiện bất thường.
• Các xét nghiệm hình ảnh học khác: MRI hoặc CT scan nếu nghi ngờ có khối u hoặc tổn thương ở não hoặc cơ quan sinh dục.

Điều trị vô kinh

Điều trị vô kinh nguyên phát

Trong các trường hợp vô kinh nguyên phát do bất thường cấu trúc hoặc thiếu hụt hormone, bác sĩ có thể chỉ định:

• Can thiệp phẫu thuật: Được áp dụng khi có bất thường cấu trúc ở tử cung hoặc cơ quan sinh sản.
• Sử dụng hormone thay thế: Nhằm khắc phục sự thiếu hụt hormone và tạo điều kiện cho chu kỳ kinh nguyệt diễn ra bình thường.
• Thuốc điều trị đặc hiệu: Tùy thuộc vào nguyên nhân gây vô kinh, có thể cần sử dụng các loại thuốc khác nhau để điều chỉnh nội tiết tố.

Điều trị vô kinh thứ phát

Với vô kinh thứ phát, việc điều trị thường tập trung vào nguyên nhân cụ thể như:

• Điều chỉnh lối sống: Giảm stress, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và tập luyện thể dục phù hợp. Đặc biệt, tránh việc tập luyện quá sức có thể giúp kinh nguyệt quay trở lại.
• Thay đổi chế độ dinh dưỡng: Đảm bảo cơ thể nhận đủ dưỡng chất và duy trì cân nặng lý tưởng.
• Điều trị các bệnh lý nền: Chẳng hạn, điều trị suy giáp, hội chứng buồng trứng đa nang hoặc các vấn đề nội tiết khác sẽ giúp kinh nguyệt trở lại bình thường.
• Theo dõi và tư vấn: Quá trình điều trị vô kinh đòi hỏi sự kiên trì và theo dõi chặt chẽ. Bác sĩ sẽ hướng dẫn bệnh nhân cách tự theo dõi chu kỳ kinh nguyệt, các dấu hiệu cần lưu ý và những thay đổi trong lối sống cần thiết để duy trì sức khỏe sinh sản.

Biến chứng vô kinh

Vô kinh không chỉ gây ra sự bất ổn trong chu kỳ kinh nguyệt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Một số biến chứng phổ biến của vô kinh bao gồm:

• Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản: Việc không có kinh nguyệt đồng nghĩa với sự rối loạn trong quá trình rụng trứng, dẫn đến khó khăn trong việc thụ thai. Vô kinh lâu dài có thể làm giảm khả năng mang thai và gây ra các vấn đề về sinh sản khác.
• Tâm lý bất ổn: Phụ nữ mắc vô kinh thường gặp phải căng thẳng, lo âu và thậm chí là trầm cảm. Những lo lắng liên quan đến khả năng sinh sản hoặc sức khỏe nội tiết có thể gây ra áp lực tâm lý nghiêm trọng.
• Loãng xương do thiếu estrogen: Estrogen đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mật độ xương. Khi hormone này bị thiếu hụt, phụ nữ có nguy cơ cao bị loãng xương và dễ gãy xương hơn so với bình thường.

Phòng ngừa vô kinh

Phòng ngừa vô kinh đòi hỏi sự chú trọng vào lối sống lành mạnh và chăm sóc sức khỏe định kỳ. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa vô kinh hiệu quả:

• Tập thể dục đều đặn và tránh tập luyện quá mức, đồng thời xây dựng chế độ sinh hoạt điều độ giúp cân bằng hormone trong cơ thể.
• Đảm bảo cung cấp đủ các nhóm dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là protein và các vitamin thiết yếu như vitamin D và canxi, để hỗ trợ sức khỏe xương và nội tiết.
• Giữ tinh thần thoải mái, thư giãn và cân bằng cuộc sống là yếu tố quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Các kỹ thuật như thiền, yoga hay hoạt động giải trí có thể giúp giảm căng thẳng hiệu quả.
• Định kỳ kiểm tra sức khỏe và thực hiện các xét nghiệm cần thiết giúp phát hiện sớm các vấn đề nội tiết và can thiệp kịp thời. Đặc biệt, nên kiểm tra định kỳ nồng độ hormone nếu có tiền sử rối loạn kinh nguyệt.