Huyết áp thấp

Huyết áp thấp là gì?

Huyết áp thấp (hay còn gọi là hạ huyết áp) là tình trạng khi áp lực của máu trong động mạch thấp hơn mức bình thường. Huyết áp được đo bằng hai chỉ số: Huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Huyết áp được coi là thấp khi chỉ số tâm thu dưới 90 mmHg hoặc chỉ số tâm trương dưới 60 mmHg. 

Phân loại huyết áp thấp:

• Hạ huyết áp tư thế: Xảy ra khi thay đổi từ tư thế nằm sang đứng.
• Hạ huyết áp sau ăn: Thường xảy ra sau bữa ăn lớn.
• Hạ huyết áp do trung gian thần kinh: Huyết áp giảm sau khi đứng trong một thời gian dài.
• Teo hệ thống đa cơ thể kèm hạ huyết áp tư thế: Trường hợp này hiếm gặp.

Nguyên nhân huyết áp thấp

Sinh lý

Huyết áp thấp có thể do các yếu tố sinh lý tự nhiên, bao gồm di truyền và lối sống. Một số người có cơ địa tự nhiên với huyết áp thấp mà không gặp phải bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào. Ngoài ra, lối sống ít vận động, thiếu dinh dưỡng, mất nước hoặc chế độ ăn uống thiếu chất điện giải cũng có thể góp phần gây hạ huyết áp.

Bệnh lý

Một số bệnh lý liên quan đến tim mạch (suy tim, nhồi máu cơ tim), thuyên tắc phổi, suy tuyến thượng thận, tiểu đường hoặc Parkinson có thể là nguyên nhân gây hạ huyết áp.

Ảnh hưởng của thuốc và các yếu tố khác

Sử dụng một số loại thuốc cũng có thể gây ra tác dụng phụ hạ huyết áp, bao gồm thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị bệnh tim mạch và thuốc an thần. Bên cạnh đó, tình trạng mất máu, nhiễm trùng nặng hoặc phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) cũng có thể làm giảm huyết áp đột ngột, lúc này cần sự can thiệp y tế kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Triệu chứng, dấu hiệu huyết áp thấp

Chóng mặt, mệt mỏi, mất thăng bằng

Huyết áp thấp thường biểu hiện qua các triệu chứng như chóng mặt, mệt mỏi và mất thăng bằng. Người bị huyết áp thấp có thể cảm thấy đầu óc quay cuồng khi đứng dậy đột ngột hoặc khi thay đổi tư thế. Mệt mỏi kéo dài và cảm giác thiếu năng lượng là những dấu hiệu thường gặp, gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Mất thăng bằng có thể khiến người bệnh dễ ngã, đặc biệt là ở người cao tuổi, làm tăng nguy cơ chấn thương.

Đau đầu, mờ mắt

Đau đầu và mờ mắt cũng là những triệu chứng phổ biến ở người bị huyết áp thấp. Cảm giác đau đầu thường xuất hiện khi não không nhận đủ máu và oxy, gây ra cơn đau nhói hoặc đau âm ỉ kéo dài. Mờ mắt, nhìn không rõ hoặc nhìn đôi có thể xảy ra do sự giảm lưu lượng máu đến võng mạc và các cơ quan thị giác. Những triệu chứng này thường làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến khả năng làm việc của người bệnh.

Ngất xỉu

Ngất xỉu là một trong những dấu hiệu nghiêm trọng của huyết áp thấp, xảy ra khi não không nhận đủ máu đột ngột. Ngất xỉu có thể đi kèm với hiện tượng té ngã, đặc biệt là khi người bệnh đứng dậy quá nhanh hoặc ở trong môi trường nóng bức.

Da nhợt nhạt, lạnh

Huyết áp giảm dẫn đến việc cung cấp máu và oxy cho da giảm, dẫn đến hạ thân nhiệt và màu sắc da trở lên nhợt nhạt.

Lú lẫn, khó tập trung

Huyết áp thấp kéo dài có thể gây ra những tác động tiêu cực đến hệ thần kinh. Khi huyết áp không đủ để duy trì tuần hoàn máu hiệu quả, não và hệ thần kinh trung ương có thể bị thiếu máu và oxy, dẫn đến suy giảm chức năng thần kinh. Người bệnh có thể gặp phải tình trạng mất trí nhớ tạm thời, khó tập trung hoặc cảm giác chậm chạp trong suy nghĩ và phản xạ.

Nhịp tim nhanh, hơi thở nông

Huyết áp thấp kéo dài cũng có thể gây tác động xấu đến hệ tim mạch. Khi tim phải làm việc nhiều hơn để duy trì lưu lượng máu đến các cơ quan, nó có thể dẫn đến căng thẳng cho cơ tim và tăng nguy cơ phát triển các bệnh tim mạch như suy tim hoặc rối loạn nhịp tim. Bên cạnh đó, phổi và tim phải hoạt động nhiều hơn để cung cấp lượng oxy thiếu hụt, dẫn đến nhịp tim nhanh, hơi thở nông.

Chẩn đoán huyết áp thấp

Chẩn đoán huyết áp thấp bắt đầu bằng việc đo huyết áp, sử dụng máy đo huyết áp để ghi nhận chỉ số huyết áp tâm thu và tâm trương. Nếu kết quả cho thấy huyết áp dưới 90/60 mmHg, bác sĩ có thể kết luận bạn bị huyết áp thấp. Ngoài ra, các phương pháp cận lâm sàng khác như xét nghiệm máu, điện tâm đồ, và siêu âm tim cũng có thể được sử dụng để xác định nguyên nhân và đánh giá mức độ ảnh hưởng của huyết áp thấp đến cơ thể. Những xét nghiệm này giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và lập kế hoạch điều trị hiệu quả.

Việc chẩn đoán huyết áp thấp không chỉ dừng lại ở việc đo huyết áp, mà còn cần phân biệt với các tình trạng bệnh lý khác có triệu chứng tương tự. Chẳng hạn, các bệnh lý như suy tim, rối loạn nhịp tim, hoặc rối loạn thần kinh tự chủ cũng có thể gây ra triệu chứng chóng mặt, mệt mỏi hoặc ngất xỉu. Bác sĩ sẽ dựa vào lịch sử bệnh, triệu chứng lâm sàng, và các kết quả xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác và xác định chính xác tình trạng huyết áp thấp.

Điều trị huyết áp thấp

Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống

Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống là phương pháp điều trị đầu tiên và cơ bản nhất cho người bị huyết áp thấp. Bác sĩ thường khuyến nghị bệnh nhân tăng cường uống nước, bổ sung muối trong chế độ ăn và ăn các bữa nhỏ thường xuyên để duy trì huyết áp ổn định. Đồng thời, bệnh nhân cần tránh những thay đổi tư thế đột ngột và nên mặc quần áo bó sát để hỗ trợ tuần hoàn máu. 

Sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ

Trong trường hợp huyết áp thấp không cải thiện qua điều chỉnh lối sống, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc điều trị. Các loại thuốc như fludrocortisone, midodrine hoặc các thuốc tăng cường lưu lượng máu có thể được kê đơn để giúp nâng cao huyết áp. Việc sử dụng thuốc cần tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa để tránh các tác dụng phụ và đảm bảo hiệu quả điều trị. Định kỳ theo dõi và điều chỉnh liều lượng thuốc là cần thiết để duy trì huyết áp ở mức an toàn.

Biện pháp bổ trợ

Các biện pháp bổ trợ như tập thể dục đều đặn và tránh căng thẳng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị huyết áp thấp. Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường sức khỏe tim mạch. Bên cạnh đó, việc giảm căng thẳng thông qua thiền, thư giãn hoặc các kỹ thuật hô hấp có thể giúp duy trì huyết áp ổn định. Kết hợp các biện pháp này với chế độ ăn uống và điều trị thuốc sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất trong quản lý huyết áp thấp.

Phòng ngừa huyết áp thấp

Chế độ dinh dưỡng cân đối

Chế độ dinh dưỡng cân đối là yếu tố then chốt trong việc phòng ngừa huyết áp thấp. Bệnh nhân nên tăng cường uống nước, bổ sung muối vừa đủ trong chế độ ăn và ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày để duy trì lượng đường và muối ổn định trong cơ thể. Bổ sung các thực phẩm giàu kali, magiê và vitamin B12 như rau xanh, trái cây, thịt và cá cũng giúp cải thiện chức năng tim mạch và ngăn ngừa huyết áp thấp. Tránh uống rượu và caffeine quá mức, vì chúng có thể gây mất nước và làm giảm huyết áp.

Theo dõi sức khoẻ thường xuyên

Đối với những bệnh nhân bị huyết áp thấp mãn tính, việc theo dõi huyết áp thường xuyên là vô cùng quan trọng. Bệnh nhân nên đo huyết áp ít nhất một lần mỗi ngày, vào cùng một thời điểm để có cái nhìn chính xác về tình trạng huyết áp. Việc theo dõi giúp phát hiện kịp thời các biến động của huyết áp và cho phép điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống hoặc điều trị thuốc khi cần thiết. Ghi chép lại các chỉ số huyết áp hàng ngày cũng giúp bác sĩ có cơ sở để đánh giá và điều chỉnh kế hoạch điều trị hiệu quả hơn.

Phòng ngừa nguy cơ ngất xỉu do huyết áp thấp

Ngất xỉu là một vấn đề nghiêm trọng đối với những người bị huyết áp thấp mãn tính. Để phòng ngừa, bệnh nhân nên tránh các tình huống có thể gây chóng mặt như đứng dậy đột ngột hoặc ở trong môi trường quá nóng. Khi cảm thấy dấu hiệu chóng mặt hoặc mờ mắt, bệnh nhân nên ngồi xuống hoặc nằm ngay lập tức để hạn chế nguy cơ ngất xỉu. Bên cạnh đó, người bệnh có thể áp dụng thêm các biện pháp hỗ trợ khác, chẳng hạn như mặc quần áo bó sát, đặc biệt là ở vùng bụng và chân để tăng cường tuần hoàn máu.

Lưu ý: Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không có ý nghĩa thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.