Viêm da tiết bã

Viêm da tiết bã là gì?

Viêm da tiết bã (Seborrheic Dermatitis) là tình trạng viêm mãn tính của da, đặc trưng bởi các mảng đỏ, bong vảy hoặc nhờn trên da đầu, mặt và thân trên. Đây là vùng tập trung nhiều tuyến bã nhờn hoạt động mạnh. 

Nguyên nhân gây viêm da tiết bã

Viêm da tiết bã là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa nhiều yếu tố:

• Yếu tố di truyền: Gia đình có tiền sử viêm da hoặc các bệnh lý viêm da khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Rối loạn tuyến bã nhờn: Tuyến bã nhờn sản xuất dầu quá mức, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển.
• Nhiễm Malassezia: Nấm men Malassezia, thường sống trên da, phát triển mạnh trong môi trường dầu, gây kích ứng và viêm.
• Yếu tố môi trường: Khí hậu lạnh, khô hoặc ẩm ướt kéo dài có thể làm bệnh bùng phát.
• Căng thẳng: Tình trạng stress kéo dài làm suy giảm miễn dịch, thúc đẩy viêm da.

Triệu chứng viêm da tiết bã

Trẻ sơ sinh

Triệu chứng phổ biến nhất là các mảng cặn bã màu vàng hoặc nâu trên da đầu, thường được gọi là "cứt trâu". Tình trạng này có thể lan sang vùng mặt, cổ hoặc sau tai nhưng hiếm khi gây ngứa hoặc khó chịu cho trẻ.

Người trưởng thành

Biểu hiện chủ yếu là các mảng đỏ kèm vảy nhờn xuất hiện ở vùng da dầu như da đầu, chân mày, hai bên cánh mũi, ngực và lưng. Tổn thương thường kèm ngứa, đặc biệt ở da đầu, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Thời tiết lạnh, khô có thể làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn với mảng vảy dày hơn và tình trạng viêm tăng rõ rệt.

Chẩn đoán viêm da tiết bã

Lâm sàng

Bác sĩ sẽ xem xét kỹ vùng da tổn thương để xác định các mảng đỏ, vảy nhờn và vị trí phân bố. Kết hợp thu thập thông tin về thời gian khởi phát, yếu tố làm bệnh trầm trọng (như căng thẳng hoặc thay đổi thời tiết) và tiền sử gia đình có bệnh lý da liễu.

Cận lâm sàng

• Loại trừ các bệnh lý da khác: Một số bệnh lý như vảy nến, chàm hoặc lupus ban đỏ có thể có triệu chứng tương tự. Sinh thiết da hoặc soi dưới kính hiển vi giúp phân biệt các bệnh này.
• Kiểm tra sự hiện diện của Malassezia: Xét nghiệm nấm bằng cách nuôi cấy hoặc soi dưới kính hiển vi để xác định vai trò của Malassezia trong bệnh lý.

Điều trị viêm da tiết bã

Điều trị không dùng thuốc

• Rửa mặt và làm sạch da đầu hàng ngày với các sản phẩm dịu nhẹ, tránh các chất tẩy rửa mạnh gây kích ứng.
• Chọn sản phẩm không chứa hương liệu, không gây bít tắc lỗ chân lông. Sử dụng dầu gội đặc trị chứa thành phần chống nấm như ketoconazole, selenium sulfide hoặc zinc pyrithione.

Điều trị bằng thuốc

• Kem kháng viêm chứa corticosteroid: Được sử dụng trong thời gian ngắn để giảm viêm và ngứa, nhưng cần thận trọng để tránh tác dụng phụ khi dùng lâu dài.
• Thuốc chống nấm tại chỗ hoặc toàn thân: Các loại kem hoặc dầu gội chứa ketoconazole, ciclopirox giúp kiểm soát Malassezia hiệu quả. Trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống nấm đường uống.
• Thuốc ức chế miễn dịch tại chỗ: Calcineurin inhibitors (như tacrolimus, pimecrolimus) được dùng thay thế corticosteroid, đặc biệt ở vùng da nhạy cảm như mặt.

Điều trị hỗ trợ

• Chăm sóc dinh dưỡng và lối sống: Bổ sung dinh dưỡng giàu omega-3, vitamin D và kẽm giúp cải thiện sức khỏe da. Uống đủ nước và duy trì chế độ ăn cân đối.
• Giảm căng thẳng, duy trì giấc ngủ: Căng thẳng là yếu tố làm bệnh trầm trọng hơn. Thực hành yoga, thiền hoặc các hoạt động thư giãn có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh.

Phòng ngừa viêm da tiết bã

• Lựa chọn sản phẩm rửa mặt không chứa hương liệu và chất tẩy rửa mạnh, đặc biệt các sản phẩm có thành phần hỗ trợ kiểm soát dầu nhờn và nấm Malassezia.
• Hạn chế sử dụng mỹ phẩm chứa cồn, chất tạo mùi hoặc hóa chất gây bít tắc lỗ chân lông. Điều này giúp giảm nguy cơ viêm và bùng phát triệu chứng.
• Căng thẳng làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh. Duy trì lối sống cân bằng với các hoạt động thư giãn như yoga, thiền, hoặc tập thể dục đều đặn.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm và bảo vệ da khi trời lạnh, khô. Đeo mũ, khẩu trang khi tiếp xúc với nắng hoặc gió mạnh để giảm kích ứng da.

Câu hỏi thường gặp về viêm da tiết bã

Viêm da tiết bã có chữa khỏi hoàn toàn không?

Viêm da tiết bã là bệnh mạn tính và chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, điều trị đúng cách giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát hiệu quả.

Viêm da tiết bã có lây không?

Bệnh không lây từ người này sang người khác vì đây là rối loạn liên quan đến miễn dịch và sự phát triển của nấm Malassezia vốn tồn tại tự nhiên trên da.

Nên chọn loại mỹ phẩm nào để tránh làm bệnh nặng thêm?

Hãy chọn mỹ phẩm không gây kích ứng, không chứa dầu khoáng hoặc silicone, được thiết kế dành riêng cho da nhạy cảm hoặc da dầu. Tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn sản phẩm phù hợp với tình trạng da.

Kết luận

Viêm da tiết bã là bệnh lý mạn tính, nhưng có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh nhận biết sớm và điều trị đúng cách. Việc chăm sóc da phù hợp và kiểm soát yếu tố nguy cơ đóng vai trò quan trọng trong quản lý bệnh lâu dài. Nếu bạn xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy đến khám bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị.