Đục thủy tinh thể

Đục thủy tinh thể là gì?

Thủy tinh thể là một bộ phận quan trọng của hệ thống quang học mắt, nằm ngay phía sau mống mắt và có nhiệm vụ điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào mắt. Thủy tinh thể trong suốt và có khả năng thay đổi độ cong, giúp mắt tự động điều chỉnh để nhìn rõ vật thể ở các khoảng cách khác nhau. Nhờ thủy tinh thể, mắt có thể tập trung ánh sáng chính xác vào võng mạc, cho phép tạo ra hình ảnh sắc nét và chi tiết.

Khi thủy tinh thể bị đục, ánh sáng không thể truyền qua một cách hiệu quả, dẫn đến việc giảm chất lượng thị lực. Hình ảnh mà người bệnh nhìn thấy sẽ trở nên mờ nhạt, nhòe và không rõ ràng, gây khó khăn trong việc nhận biết chi tiết, đặc biệt là trong điều kiện ánh sáng yếu.

Đục thủy tinh thể thường phát triển từ từ, ban đầu không gây khó chịu, nhưng theo thời gian, tình trạng mờ đục sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và sinh hoạt hàng ngày. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực ở người cao tuổi và có thể dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây đục thuỷ tinh thể

Tuổi tác (lão hóa tự nhiên)

Lão hóa là nguyên nhân chính gây đục thủy tinh thể. Khi chúng ta già đi, cấu trúc protein trong thủy tinh thể bắt đầu thay đổi, dẫn đến sự mờ đục dần dần của nó. Thông thường, đục thủy tinh thể xuất hiện sau tuổi 60, và tần suất mắc bệnh tăng cao đáng kể ở người cao tuổi.

Bệnh lý kèm theo

Tiểu đường là một trong những bệnh lý có liên quan mật thiết đến sự phát triển của đục thủy tinh thể. Mức đường huyết cao trong thời gian dài gây tổn hại các mạch máu nhỏ trong mắt, làm tăng nguy cơ hình thành các tổn thương tại thủy tinh thể. Bên cạnh đó, viêm màng bồ đào – tình trạng viêm nhiễm ở lớp giữa của mắt – cũng có thể làm thủy tinh thể bị ảnh hưởng, gây ra tình trạng đục.

Chấn thương mắt

Những chấn thương trực tiếp đến mắt, bao gồm va đập, vết cắt hoặc phẫu thuật, có thể làm tổn thương thủy tinh thể và dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của đục thủy tinh thể. Chấn thương có thể gây viêm hoặc làm thay đổi cấu trúc của thủy tinh thể, làm nó trở nên mờ đục.

Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời quá nhiều

Tia UV từ ánh sáng mặt trời là một trong những tác nhân gây hại cho mắt nếu không có biện pháp bảo vệ như đeo kính chống tia UV. Tiếp xúc lâu dài với ánh sáng mặt trời mà không bảo vệ mắt có thể dẫn đến đục thủy tinh thể, do tia UV làm tổn thương cấu trúc protein của thủy tinh thể.

Lạm dụng corticosteroid

Sử dụng corticosteroid kéo dài, đặc biệt là trong điều trị các bệnh viêm nhiễm hoặc dị ứng, có thể làm tăng nguy cơ phát triển đục thủy tinh thể. Các thuốc này có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa protein trong thủy tinh thể, gây mờ đục theo thời gian.

Di truyền

Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của đục thủy tinh thể. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh này có khả năng cao hơn để phát triển tình trạng tương tự, đặc biệt là khi kết hợp với các yếu tố môi trường hoặc lối sống không lành mạnh.

Triệu chứng, dấu hiệu đục thuỷ tinh thể

Thị lực mờ, nhìn không rõ ràng

Một trong những triệu chứng sớm và phổ biến nhất của đục thủy tinh thể là thị lực mờ dần. Người bệnh có cảm giác như đang nhìn qua lớp kính mờ hoặc nhìn không rõ các chi tiết nhỏ. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến cả việc nhìn xa lẫn nhìn gần, khiến người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như đọc sách, lái xe hay nhận diện khuôn mặt.

Cảm giác như nhìn qua lớp sương mù hoặc màng

Khi thủy tinh thể bắt đầu bị đục, nhiều người sẽ cảm thấy như họ đang nhìn qua một lớp sương mù hoặc màng mỏng. Cảm giác này đặc biệt rõ rệt vào buổi sáng sớm hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu, khiến cho thị lực của họ trở nên mờ ảo và không sắc nét.

Nhạy cảm với ánh sáng và chói sáng

Người bị đục thủy tinh thể thường trở nên nhạy cảm với ánh sáng, đặc biệt là ánh sáng mạnh hoặc chói. Điều này có thể làm cho việc nhìn vào đèn pha của xe hoặc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trở nên khó chịu. Ánh sáng mạnh có thể gây đau mắt hoặc cảm giác khó chịu.

Khó nhìn vào ban đêm

Đục thủy tinh thể làm giảm khả năng nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu, đặc biệt là vào ban đêm. Việc lái xe vào ban đêm có thể trở nên nguy hiểm do tầm nhìn bị hạn chế, và người bệnh có thể cảm thấy khó khăn trong việc xác định vật thể trên đường hoặc phân biệt màu sắc và ánh sáng.

Nhìn thấy quầng sáng quanh đèn

Một triệu chứng khác thường gặp là sự xuất hiện của các quầng sáng xung quanh nguồn ánh sáng như đèn pha hoặc đèn đường vào ban đêm. Điều này có thể làm giảm khả năng tập trung và gây mất an toàn khi lái xe.

Đổi màu sắc khi nhìn

Đục thủy tinh thể có thể làm thay đổi cách mà người bệnh nhìn nhận màu sắc. Các màu sắc dần trở nên nhạt nhòa và không còn tươi sáng như trước. Người bệnh có thể thấy khó khăn trong việc phân biệt các màu sắc khác nhau, đặc biệt là các màu nhạt.

Chẩn đoán đục thủy tinh thể

Bác sĩ chuyên khoa sẽ kiểm tra tổng quan về sức khỏe mắt và đánh giá các triệu chứng liên quan đến thị lực của bệnh nhân. Thông qua việc kiểm tra chi tiết, bác sĩ có thể xác định mức độ đục của thủy tinh thể và ảnh hưởng của nó đến thị lực.

Đo thị lực là bước cơ bản để đánh giá tình trạng suy giảm thị lực do đục thủy tinh thể. Qua bài kiểm tra này, bác sĩ sẽ xác định khả năng nhìn rõ ở các khoảng cách khác nhau. Việc giảm thị lực không chỉ ảnh hưởng đến khả năng đọc chữ nhỏ mà còn gây khó khăn trong việc nhìn xa.

Soi đèn khe là phương pháp giúp bác sĩ kiểm tra chi tiết cấu trúc của mắt, bao gồm cả thủy tinh thể. Qua đèn khe, bác sĩ có thể quan sát được tình trạng mờ đục của thủy tinh thể và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh. Ngoài ra, chụp đáy mắt cũng được sử dụng để kiểm tra sức khỏe tổng quan của mắt, đảm bảo rằng các vấn đề khác liên quan đến mắt không bị bỏ sót.

Điều trị đục thuỷ tinh thể

Đeo kính

Khi đục thủy tinh thể mới ở giai đoạn đầu, triệu chứng thường chỉ gây ảnh hưởng nhẹ đến thị lực. Trong những trường hợp này, việc sử dụng kính đeo mắt hoặc kính lúp có thể giúp cải thiện tạm thời khả năng nhìn. Điều chỉnh ánh sáng trong nhà và sử dụng kính chống lóa cũng có thể hỗ trợ người bệnh trong các hoạt động hàng ngày như đọc sách hoặc lái xe. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp tạm thời, không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của bệnh.

Phẫu thuật

Khi đục thủy tinh thể tiến triển đến mức ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và chất lượng cuộc sống, phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo là phương pháp điều trị duy nhất hiệu quả. Trong quá trình này, thủy tinh thể bị đục sẽ được loại bỏ và thay thế bằng thủy tinh thể nhân tạo (intraocular lens - IOL). Phẫu thuật này không chỉ giúp khôi phục thị lực mà còn cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân.

Phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo thường được thực hiện dưới gây tê tại chỗ, ít gây đau đớn và có thời gian phục hồi nhanh chóng. Dưới đây là một trong những phương pháp phẫu thuật mắt an toàn và hiệu quả hiện nay:

• Phacoemulsification (phẫu thuật phaco): Trong phẫu thuật này, bác sĩ sử dụng sóng siêu âm để phá vỡ thủy tinh thể bị đục thành các mảnh nhỏ, sau đó hút ra ngoài qua một vết mổ nhỏ trên mắt. Kỹ thuật này ít gây tổn thương và cho phép phục hồi nhanh hơn so với các phương pháp truyền thống.
• Phẫu thuật bằng laser: Một lựa chọn tiên tiến giúp tăng độ chính xác trong việc loại bỏ thủy tinh thể bị đục và thay thế bằng thủy tinh thể nhân tạo. Phẫu thuật laser có thể giảm thiểu các biến chứng và rút ngắn thời gian phục hồi sau phẫu thuật.

Phòng ngừa đục thuỷ tinh thể

Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa

Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa, như vitamin C, E, lutein và zeaxanthin, có vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa đục thủy tinh thể. Các chất này giúp bảo vệ tế bào mắt khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra, ngăn ngừa sự oxy hóa của protein trong thủy tinh thể. Rau xanh lá, trái cây, cá béo và các loại hạt là những nguồn dinh dưỡng quan trọng giúp bảo vệ mắt. Ngoài ra, bạn có thể bổ sung thêm viên uống bổ mắt chứa các thành phần vừa nêu trong trường hợp chế độ ăn uống không đáp ứng đủ.

Đeo kính chống tia UV

Tiếp xúc lâu dài với ánh sáng mặt trời và tia cực tím (UV) có thể làm tăng nguy cơ phát triển đục thủy tinh thể. Do đó, đeo kính mát có khả năng chống tia UV khi ra ngoài là một biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Kính mát không chỉ bảo vệ thủy tinh thể mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh mắt khác do ánh sáng mặt trời gây ra.

Quản lý bệnh lý nền

Các bệnh lý nền như tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc đục thủy tinh thể. Kiểm soát tốt lượng đường trong máu là điều quan trọng để ngăn ngừa sự phát triển của bệnh. Người bệnh tiểu đường cần duy trì chế độ ăn lành mạnh, tuân thủ điều trị và thường xuyên theo dõi sức khỏe mắt để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Khám mắt định kỳ

Khám mắt định kỳ là biện pháp quan trọng giúp phát hiện sớm đục thủy tinh thể cũng như các bệnh mắt khác. Đối với người trên 60 tuổi, việc khám mắt hàng năm là cần thiết để theo dõi sức khỏe thị lực và phát hiện sớm các thay đổi bất thường của thủy tinh thể. Việc phát hiện sớm giúp can thiệp và điều trị kịp thời, ngăn ngừa tình trạng thị lực xấu đi.

Kết luận

Đục thủy tinh thể là nguyên nhân phổ biến gây suy giảm thị lực và mù lòa, nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời. Nếu không điều trị, bệnh có thể gây mất thị lực dần dần, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày. Việc phẫu thuật đục thủy tinh thể, dù có những rủi ro nhỏ, thường mang lại kết quả phục hồi thị lực đáng kể. Khám mắt định kỳ và tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe mắt.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.