Human Metapneumovirus (HMPV)

HMPV là gì?

Human metapneumovirus (HMPV) là một loại virus đường hô hấp phổ biến thuộc họ Pneumoviridae, cùng nhóm với virus hợp bào hô hấp (RSV). Virus này gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng, ảnh hưởng chủ yếu đến đường hô hấp.

Human Metapneumovirus lần đầu tiên được xác định vào năm 2001 bởi các nhà khoa học Hà Lan, nhưng bằng chứng về sự tồn tại của virus này cho thấy nó đã gây bệnh trên người trong hơn 50 năm trước đó.

Cách lây lan của HMPV

HMPV lây truyền qua đường hô hấp, tương tự như các loại virus gây bệnh khác trong hệ hô hấp. Các con đường lây nhiễm chính bao gồm:

• Tiếp xúc gần với người bệnh: HMPV dễ dàng lây lan qua giọt bắn khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện ở khoảng cách gần.
• Chạm vào bề mặt nhiễm virus: Virus có thể tồn tại trên các bề mặt như tay nắm cửa, bàn ghế hoặc đồ chơi. Khi chạm vào các vật dụng này và đưa tay lên mắt, mũi, hoặc miệng, nguy cơ lây nhiễm sẽ tăng cao.

Việc lây truyền HMPV thường xảy ra trong môi trường tập trung đông người như trường học, nhà trẻ, bệnh viện, hoặc trong gia đình.

Thời gian ủ bệnh và mùa bùng phát

Thời gian ủ bệnh

HMPV thường có thời gian ủ bệnh từ 3 đến 6 ngày. Trong giai đoạn này, người nhiễm có thể không biểu hiện triệu chứng nhưng đã có khả năng lây lan virus cho người khác.

Mùa bùng phát

HMPV xuất hiện phổ biến vào mùa đông và đầu mùa xuân, tương tự như các virus đường hô hấp khác. Sự gia tăng các ca nhiễm HMPV vào những thời điểm này thường trùng hợp với mùa cúm và RSV, khiến việc phân biệt các nguyên nhân gây bệnh trở nên phức tạp.

Mức độ phổ biến của HMPV

HMPV rất phổ biến ở trẻ em. Hầu hết trẻ em đều nhiễm HMPV ít nhất một lần trước khi tròn 5 tuổi. Mặc dù lần nhiễm đầu tiên thường là nghiêm trọng nhất, nhưng tái nhiễm có thể xảy ra trong suốt cuộc đời.

Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng tỷ lệ nhiễm HMPV có xu hướng gia tăng sau đại dịch COVID-19. Điều này có thể liên quan đến sự thay đổi hành vi xã hội, giảm miễn dịch tự nhiên do giãn cách xã hội kéo dài hoặc sự chồng chéo trong mùa lây nhiễm với các loại virus khác.

Triệu chứng của Human Metapneumovirus (HMPV)

Triệu chứng nhẹ (phổ biến)

HMPV thường bắt đầu với các triệu chứng nhẹ, tương tự như cảm lạnh thông thường. Các biểu hiện này bao gồm:

• Ho, sổ mũi, nghẹt mũi: Đây là những dấu hiệu đầu tiên và phổ biến nhất. Người bệnh có thể cảm thấy khó chịu ở đường hô hấp trên.
• Sốt: Thường ở mức độ nhẹ đến trung bình, kèm theo mệt mỏi.
• Đau họng: Cảm giác đau hoặc rát cổ họng, đôi khi gây khó khăn khi nuốt.
• Buồn nôn và nôn mửa: Triệu chứng này thường gặp ở trẻ nhỏ, khiến trẻ biếng ăn hoặc mất nước nhẹ.

Các triệu chứng nhẹ thường tự khỏi trong vòng 1-2 tuần với chăm sóc y tế cơ bản và nghỉ ngơi đầy đủ.

Triệu chứng nghiêm trọng của HMPV

Ở một số trường hợp, đặc biệt là nhóm đối tượng nhạy cảm, HMPV có thể tiến triển thành các triệu chứng nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến đường hô hấp dưới:

• Thở khò khè và khó thở: Các triệu chứng này cảnh báo tình trạng viêm đường thở dưới hoặc tích tụ dịch trong phổi.
• Viêm phế quản: Người bệnh có thể xuất hiện cơn ho nặng hơn, kèm tiết nhiều đờm.
• Viêm phổi: Đây là biến chứng nguy hiểm của HMPV, gây khó thở nghiêm trọng, sốt cao và đau ngực.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám bác sĩ

Mặc dù các triệu chứng nhẹ của HMPV có thể tự khỏi, bạn cần đặc biệt lưu ý khi:

• Triệu chứng kéo dài hơn 2 tuần: Đây là dấu hiệu bệnh không tự khỏi hoặc đã phát triển biến chứng.
• Tình trạng nặng lên nhanh chóng: Sốt cao liên tục, khó thở trầm trọng hoặc xuất hiện triệu chứng bất thường khác.

Khi gặp các tình huống trên, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán Human Metapneumovirus (HMPV)

• Xét nghiệm kháng nguyên nhanh hoặc PCR: Mẫu dịch từ mũi hoặc họng sẽ được lấy để phân tích. Kỹ thuật PCR giúp phát hiện chính xác mã di truyền của virus HMPV, là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán hiện nay.
• Nội soi phế quản: Được chỉ định trong các trường hợp nghiêm trọng hoặc khi cần đánh giá tình trạng viêm ở đường hô hấp dưới. Phương pháp này hỗ trợ chẩn đoán chính xác hơn, đặc biệt khi bệnh nhân có triệu chứng viêm phổi hoặc viêm phế quản nặng.

Điều trị Human Metapneumovirus (HMPV)

Hiện tại, không có thuốc đặc trị hoặc vắc-xin phòng ngừa trực tiếp dành riêng cho HMPV. Điều trị chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng và hỗ trợ hồi phục sức khỏe:

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Sử dụng paracetamol hoặc ibuprofen để giảm sốt và đau nhức.
• Thông mũi: Dùng dung dịch muối sinh lý để làm sạch mũi và giảm nghẹt.
• Máy xịt khí dung: Giúp làm dịu đường hô hấp và cải thiện tình trạng thở khó.
• Sử dụng steroid: Được áp dụng trong các trường hợp viêm đường hô hấp nặng nhằm giảm tình trạng sưng viêm và cải thiện khả năng thở.

Phòng ngừa lây nhiễm Human Metapneumovirus (HMPV)

• Vệ sinh tay đúng cách: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn tay có chứa cồn.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế đến gần hoặc sử dụng chung vật dụng cá nhân với người đang có triệu chứng nhiễm HMPV.
• Che miệng khi ho hoặc hắt hơi: Sử dụng khăn giấy hoặc khuỷu tay để che miệng, giảm nguy cơ phát tán giọt bắn chứa virus.
• Thường xuyên khử trùng bề mặt: Làm sạch các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế, điện thoại bằng dung dịch sát khuẩn.
• Tiêm vắc-xin định kỳ: Dù chưa có vắc-xin chuyên biệt cho HMPV, việc tiêm chủng các vắc-xin liên quan như cúm hoặc phế cầu có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng do nhiễm đồng thời nhiều loại virus.

Câu hỏi thường gặp về Human Metapneumovirus (HMPV)

HMPV kéo dài bao lâu?

Thời gian mắc HMPV thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày. Trong đó:

• Các triệu chứng nhẹ như ho, nghẹt mũi, sổ mũi thường xuất hiện trong 3-5 ngày đầu.
• Một số người, đặc biệt là trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người suy giảm miễn dịch, có thể gặp triệu chứng kéo dài hơn hoặc biến chứng nặng như viêm phổi, viêm phế quản.

Đối với trường hợp nghiêm trọng, triệu chứng có thể kéo dài đến 2 tuần hoặc hơn, đặc biệt nếu không được chăm sóc đúng cách.

Có thể nhiễm HMPV nhiều lần không?

Câu trả lời là có. Tương tự như các virus đường hô hấp khác, HMPV không tạo ra miễn dịch lâu dài.

• Trẻ nhỏ: Hầu hết trẻ em sẽ nhiễm HMPV ít nhất một lần trước 5 tuổi.
• Người lớn: Có thể tái nhiễm nhiều lần trong đời, đặc biệt khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc tiếp xúc thường xuyên với nguồn lây nhiễm.
• Mỗi lần nhiễm HMPV, triệu chứng thường nhẹ hơn do cơ thể đã có một mức độ miễn dịch nhất định từ lần nhiễm trước.