Hội chứng Lynch

Hội chứng Lynch là gì?

Hội chứng Lynch (Lynch Syndrome) là một bệnh di truyền hiếm gặp, làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng và ung thư nội mạc tử cung. Hội chứng này còn được biết đến với tên gọi khác là ung thư đại trực tràng di truyền không liên quan đến polyp (HNPCC).

Nguyên nhân gây ra hội chứng Lynch

Nguyên nhân chính của hội chứng Lynch là do đột biến ở một số gen đặc biệt, gọi là gen MMR (Mismatch Repair genes). Những gen này bình thường có vai trò sửa chữa những sai sót trong quá trình nhân đôi DNA. Khi gen này bị lỗi, quá trình sửa chữa bị gián đoạn, dẫn đến tích tụ đột biến và gây ung thư.

Các gen MMR thường bị ảnh hưởng gồm có:

• MLH1
• MSH2
• MSH6
• PMS2
• EPCAM (gen này gây gián tiếp lỗi ở gen MSH2)

Hội chứng Lynch được di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường, nghĩa là nếu cha hoặc mẹ mang gen lỗi thì con cái có 50% khả năng cũng mang gen bệnh. Vì vậy, đây là bệnh lý có tính chất gia đình, thường gặp ở những người có nhiều người thân từng mắc ung thư.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết

Một trong những điều khiến hội chứng Lynch nguy hiểm là nó không gây triệu chứng đặc hiệu. Người mang gen bệnh có thể khỏe mạnh hoàn toàn trong nhiều năm và chỉ phát hiện khi đã mắc ung thư.

Dưới đây là các loại ung thư phổ biến ở người có hội chứng Lynch:

• Ung thư đại trực tràng (ruột già): Xuất hiện sớm, thường ở bên phải đại tràng, có thể không gây triệu chứng hoặc chỉ biểu hiện mơ hồ như đau bụng, thay đổi thói quen đi tiêu.
• Ung thư nội mạc tử cung: Thường xảy ra ở phụ nữ trẻ, có thể biểu hiện ra máu bất thường âm đạo, nhất là sau mãn kinh.
• Ung thư buồng trứng: Khó phát hiện ở giai đoạn sớm.
• Ung thư dạ dày, ruột non, tuyến tụy, đường tiết niệu, não và da: Ít phổ biến hơn nhưng vẫn có thể gặp ở người mắc hội chứng Lynch.

Chẩn đoán hội chứng Lynch

Dựa vào tiền sử gia đình

Các bác sĩ thường sử dụng hai bộ tiêu chuẩn y khoa để đánh giá nguy cơ:

• Tiêu chuẩn Amsterdam II: Yêu cầu có ít nhất 3 người thân trong gia đình mắc các loại ung thư liên quan (đại tràng, tử cung, dạ dày…), và ít nhất một người mắc bệnh trước 50 tuổi.
• Tiêu chuẩn Bethesda mở rộng: Linh hoạt hơn, áp dụng cho cả các trường hợp chỉ có một người mắc bệnh nhưng có nghi ngờ di truyền.

Xét nghiệm chuyên sâu

Nếu nghi ngờ hội chứng Lynch, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm sau:

• Miễn dịch mô học (IHC): Kiểm tra các protein MMR có còn hoạt động hay không.
• Xét nghiệm MSI (Microsatellite Instability): Tìm hiểu mức độ mất ổn định DNA – một dấu hiệu cho thấy gen sửa chữa bị lỗi.
• Giải trình tự gen MMR: Xét nghiệm gen để xác định chính xác có mang đột biến hay không.
• Xét nghiệm cho người thân: Nếu một người được chẩn đoán có hội chứng Lynch, các thành viên trong gia đình nên được xét nghiệm để phát hiện sớm nguy cơ.

Điều trị hội chứng Lynch

Điều trị sẽ phụ thuộc vào loại ung thư cụ thể và mức độ tiến triển. Dưới đây là các hướng điều trị chính:

Điều trị khi đã mắc ung thư

• Ung thư đại trực tràng: Cắt bỏ phần ruột bị ảnh hưởng, kết hợp theo dõi nội soi định kỳ để ngăn ngừa tái phát.
• Ung thư tử cung hoặc buồng trứng: Phẫu thuật cắt bỏ, kết hợp hóa trị hoặc xạ trị nếu cần.
• Ung thư di căn: Có thể cần điều trị bằng thuốc nhắm trúng đích hoặc liệu pháp miễn dịch, đặc biệt với các trường hợp có đặc điểm MSI cao.

Điều trị dự phòng (phòng ngừa ung thư)

• Phẫu thuật dự phòng: Ở những phụ nữ có nguy cơ rất cao, bác sĩ có thể đề nghị cắt tử cung hoặc buồng trứng sau khi hoàn thành kế hoạch sinh con.
• Sử dụng thuốc miễn dịch (Immunotherapy): Với các bệnh nhân có khối u MSI cao hoặc thiếu gen MMR, một số thuốc như pembrolizumab đã cho thấy hiệu quả rất tích cực.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Hội chứng Lynch có chữa khỏi được không?

→ Không thể chữa dứt điểm vì đây là bệnh di truyền. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và theo dõi đúng cách, nguy cơ ung thư có thể được kiểm soát hiệu quả.

Tôi nên xét nghiệm gen khi nào?

→ Nếu bạn hoặc người thân từng mắc ung thư ở tuổi trẻ hoặc có nhiều người trong gia đình mắc ung thư đại trực tràng, tử cung, dạ dày,… thì nên đi xét nghiệm càng sớm càng tốt.

Tôi có thể sinh con bình thường nếu mắc hội chứng Lynch?

→ Có. Tuy nhiên, nên tư vấn di truyền trước khi mang thai. Hiện nay có công nghệ chẩn đoán di truyền phôi thai (PGD) để chọn lọc phôi không mang gen bệnh trước khi làm IVF.

Con tôi có nguy cơ không?

→ Nếu bạn có đột biến gen gây hội chứng Lynch, con bạn có 50% nguy cơ di truyền gen này. Bạn nên trao đổi với bác sĩ để cân nhắc xét nghiệm cho trẻ khi đủ tuổi phù hợp.

Kết luận

Hội chứng Lynch là một bệnh lý di truyền nguy hiểm vì làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, nhất là ung thư đại trực tràng và ung thư nội mạc tử cung. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và theo dõi chặt chẽ, người bệnh vẫn có thể sống khỏe mạnh, kéo dài tuổi thọ và giảm thiểu nguy cơ ung thư.