Viêm tai giữa

Viêm tai giữa là gì?

Viêm tai giữa là tình trạng viêm nhiễm khoang tai giữa, thường xảy ra khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập qua ống Eustachian. Ống này nối liền tai giữa với họng và có chức năng duy trì áp suất trong tai. Khi ống Eustachian bị tắc, chất lỏng và mủ có thể tích tụ trong tai giữa, gây viêm nhiễm. Đối với trẻ nhỏ, ống Eustachian ngắn và hẹp hơn, làm tăng nguy cơ mắc bệnh so với người lớn.

Các loại viêm tai giữa

Viêm tai giữa được chia thành ba loại chính:

• Viêm tai giữa cấp tính: Diễn ra trong thời gian ngắn, người bệnh thường có triệu chứng đau tai dữ dội, sốt và dịch mủ chảy ra từ tai.
• Viêm tai giữa mạn tính: Dạng viêm kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, người bệnh có thể mất thính lực tạm thời hoặc vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.
• Viêm tai giữa có tiết dịch: Tình trạng này xảy ra khi chất lỏng không có vi khuẩn hoặc virus tích tụ trong tai giữa sau khi một đợt viêm tai cấp tính đã được điều trị. Chất lỏng này có thể gây cảm giác ù tai và giảm thính lực.

Nguyên nhân viêm tai giữa

Viêm tai giữa thường do vi khuẩn hoặc virus gây ra, đặc biệt là sau khi bị cảm cúm, viêm mũi hoặc viêm xoang. Các bệnh lý liên quan đến hô hấp trên như cảm lạnh hay dị ứng có thể làm cho ống Eustachian bị tắc nghẽn, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus phát triển. Một số tác nhân phổ biến gây viêm tai giữa bao gồm Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae và virus cúm. Ngoài ra, tiếp xúc với khói thuốc lá, ô nhiễm không khí hoặc sống trong môi trường ẩm ướt cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Dấu hiệu, triệu chứng viêm tai giữa

Triệu chứng chính

• Đau nhức trong tai, mức độ đau từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào tình trạng viêm nhiễm
• Cảm giác nặng nề, đầy trong tai do tích tụ dịch
• Dịch mủ hoặc nước từ tai chảy ra.

Triệu chứng đi kèm

• Sốt, thường gặp ở trẻ nhỏ.
• Giảm thính lực tạm thời
• Ù tai, cảm giác có tiếng ồn, tiếng ù trong tai
• Chóng mặt, mất thăng bằng.

Triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ nhỏ

Trẻ nhỏ, đặc biệt là những em chưa thể diễn tả cảm giác đau hoặc khó chịu. Một số dấu hiệu, triệu chứng dễ nhận biết như sau:

• Quấy khóc mà không rõ nguyên nhân, nhất là vào ban đêm khi áp lực trong tai tăng lên do tư thế nằm.
• Kéo hoặc gãi tai liên tục do cảm thấy khó chịu hoặc đau trong tai.
• Bỏ bú vì việc nuốt có thể gây áp lực và đau tai nhiều hơn.
• Khó ngủ hoặc thức dậy nhiều lần trong đêm do đau.

Biến chứng viêm tai giữa

Mất thính lực

Một trong những biến chứng phổ biến nhất của viêm tai giữa là mất thính lực, đặc biệt khi chất lỏng hoặc mủ tích tụ trong tai giữa kéo dài. Nếu tình trạng này không được giải quyết, tổn thương màng nhĩ hoặc các xương nhỏ trong tai giữa có thể xảy ra, dẫn đến mất thính lực vĩnh viễn. Mất thính lực kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, giao tiếp và khả năng học tập của trẻ em.

Viêm màng não và viêm xương chũm

• Viêm màng não: Đây là một biến chứng hiếm nhưng rất nghiêm trọng, xảy ra khi nhiễm trùng lan đến các màng bao quanh não và tủy sống. Viêm màng não có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
• Viêm xương chũm: Xương chũm nằm phía sau tai có thể bị nhiễm trùng khi viêm tai giữa không được điều trị, gây ra viêm xương chũm. Điều này có thể gây sưng đau phía sau tai, sốt cao và tổn thương thính lực vĩnh viễn.

Ảnh hưởng đến phát triển ngôn ngữ ở trẻ nhỏ

Viêm tai giữa mạn tính hoặc tái phát nhiều lần có thể gây ảnh hưởng lớn đến sự phát triển ngôn ngữ và khả năng giao tiếp ở trẻ nhỏ. Khi trẻ mất thính lực tạm thời hoặc kéo dài do tích tụ dịch trong tai, việc nghe và học nói trở nên khó khăn. Điều này có thể dẫn đến sự chậm trễ trong phát triển ngôn ngữ, giảm khả năng tiếp thu kiến thức và ảnh hưởng lâu dài đến việc học tập cũng như giao tiếp xã hội.

Chẩn đoán viêm tai giữa

Bước đầu tiên trong chẩn đoán viêm tai giữa là khám tai với ống soi tai. Bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị có tên là ống soi tai để quan sát bên trong tai, đặc biệt là màng nhĩ. Một màng nhĩ bình thường sẽ có màu sáng bóng, trong khi một màng nhĩ bị viêm có thể đỏ, sưng hoặc có dịch phía sau. Việc quan sát trực tiếp giúp bác sĩ đánh giá tình trạng viêm và mức độ tích tụ dịch trong tai giữa.

Trong những trường hợp viêm tai giữa phức tạp hoặc kéo dài, xét nghiệm dịch tai có thể được thực hiện. Bác sĩ sẽ lấy mẫu dịch mủ từ tai để phân lập vi khuẩn hoặc virus gây nhiễm trùng. Điều này đặc biệt hữu ích để xác định chính xác tác nhân gây bệnh, giúp lựa chọn kháng sinh hoặc thuốc điều trị phù hợp nhất. Xét nghiệm này cũng rất quan trọng đối với những bệnh nhân đã kháng thuốc hoặc có tiền sử viêm tai kéo dài.

Điều trị viêm tai giữa

Sử dụng thuốc

Trong trường hợp viêm tai giữa do vi khuẩn, sử dụng kháng sinh là phương pháp điều trị chính. Một số kháng sinh phổ biến bao gồm Augmentin Azithromycin, Cephalosporin. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh chỉ nên được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng sau khi đã chẩn đoán chính xác nguyên nhân. Việc tự ý sử dụng kháng sinh hoặc sử dụng sai liều lượng có thể dẫn đến kháng thuốc hoặc làm tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.

Ngoài kháng sinh, các thuốc giảm đau như Ibuprofen hoặc Acetaminophen thường được kê đơn để giảm đau tai và hạ sốt ở bệnh nhân. Đặc biệt đối với trẻ nhỏ, việc kiểm soát cơn đau là rất quan trọng để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn. Bác sĩ cũng có thể chỉ định thuốc giảm viêm dạng nhỏ tai trong trường hợp cần thiết để giảm triệu chứng viêm nhiễm và phù nề trong tai.

Phẫu thuật chọc màng nhĩ

Nếu viêm tai giữa chuyển sang giai đoạn mãn tính hoặc dẫn đến tích tụ dịch mủ, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật chọc màng nhĩ (myringotomy) để giải phóng dịch mủ và giảm áp lực trong tai giữa. Ở những trường hợp tái phát nhiều lần, việc đặt ống thông khí qua màng nhĩ cũng là một giải pháp giúp cải thiện chức năng tai và ngăn ngừa tích tụ dịch lặp lại.

Phòng ngừa viêm tai giữa

Tiêm Vaccine

Tiêm phòng vắc-xin là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa viêm tai giữa. Viêm tai giữa thường do nhiễm trùng đường hô hấp trên, do đó, việc phòng ngừa các bệnh như cúm và phế cầu sẽ giúp giảm nguy cơ mắc viêm tai giữa.

• Vắc-xin phòng phế cầu: Loại vi khuẩn Streptococcus pneumoniae là một trong những nguyên nhân chính gây viêm tai giữa. Tiêm phòng vắc-xin phế cầu giúp ngăn ngừa sự lây nhiễm vi khuẩn này.
• Vắc-xin cúm mùa: Virus cúm không chỉ gây ra cảm cúm mà còn làm suy yếu hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công vào tai giữa. Tiêm phòng cúm mùa hàng năm là cách hiệu quả để giảm nguy cơ mắc bệnh.

Giữ vệ sinh tai mũi họng

Giữ gìn vệ sinh tai mũi họng đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng ngừa viêm tai giữa. Đây là các biện pháp dễ thực hiện trong đời sống hàng ngày nhưng mang lại hiệu quả phòng bệnh đáng kể.

• Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc
• Vệ sinh tai đúng cách giúp loại bỏ bụi bẩn, chất nhờn và ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập.
• Điều trị kịp thời các bệnh lý hô hấp trên

Kết luận

Viêm tai giữa là bệnh lý có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và lắng nghe lời khuyên từ bác sĩ sẽ giúp bảo vệ sức khỏe tai mũi họng, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ, những người có nguy cơ cao mắc bệnh.